Zdarza się także, że sami wierzyciele nie zawsze włączają do potwierdzeń wszystkich swoich kontrahentów. Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest brak możliwości pełnej oceny istnienia i kompletności należności i zobowiązań. Czasami wręcz cały tryb uzgodnień nie może zostać uznany za wiarygodny. Tak jest w wypadkach kiedy:
- jednostka nie wystosuje formularzy potwierdzeń sald należności do istotnej części znaczących kontrahentów
- jednostka nie dopilnuje otrzymania potwierdzeń wysokości sald od większości znaczących kontrahentów
Niewątpliwie sam fakt nieotrzymania informacji o saldach rozrachunków lub otrzymania informacji o saldach, które nie są zgodne z saldami figurującymi w księgach jednostki, nie oznacza jeszcze, iż w jednostce określone operacje gospodarcze nie zostały prawidłowo ujęte. W praktyce bowiem często spotykane w potwierdzeniach sald rozbieżności wynikają z niezachowania zasady memoriału przez kontrahenta. Tak sytuacja następuje np. wówczas, kiedy faktura sprzedaży wystawiona przez jednostkę w grudniu zostaje zaksięgowana u kontrahenta w styczniu następnego roku tj. w miesiącu jej otrzymania, a nie w miesiącu, kiedy sprzedaż w postaci wydania towaru lub wykonania usługi faktycznie nastąpiła. Często także występują rozbieżności czasowe w rejestrowaniu płatności, tzn. zapłata dokonana przez kontrahenta w ostatnich dniach roku wpływa na rachunek jednostki dopiero na początku następnego roku.
Zdarzają się jednak także i sytuacje, kiedy błędy są zamierzone i wynikają z chęci „sztucznej poprawy” wyniku finansowego. Aby zmniejszyć ryzyko takich celowych błędów, „czujni” Główny Księgowy i Zarząd powinni między innymi zwrócić uwagę na niczym nieuzasadnione wzrosty przychodów w ostatnim miesiącu roku obrotowego, czy też przeprowadzanie operacji nietypowych lub zawieranie przedwstępnych umów o charakterze warunkowym. Takie transakcje mogą być bowiem ujmowane w odmienny sposób w księgach rachunkowych każdej ze stron i skutkują różnicami w potwierdzanych saldach wzajemnych rozrachunków.
W przypadku występowania znacznych i częstych rozbieżności pomiędzy danymi ewidencji księgowej a otrzymanymi potwierdzeniami, konieczne jest ustalenie ich przyczyn. Rozbieżności takie mogą być bowiem spowodowane powtarzalnymi błędami ewidencji i systemu operacyjnego jednostki.
Często zdarza się też, że mimo monitów brak jest odpowiedzi na wysłane prośby o uzgodnienie salda. W takich sytuacjach audytor stosuje alternatywne procedury badania, tj. sprawdzenie późniejszych wpłat lub zapłat za należności i zobowiązania, czy też sprawdzenie dokumentów wysyłkowych i korespondencji z kontrahentami. Niemniej jednak procedury alternatywne z reguły powodują dodatkowy nakład pracy dla spółki i badającego, jednocześnie dając niższy stopień pewności niż klasyczne potwierdzenia sald. Dlatego, o ile to możliwe, zawsze zalecaną metodą jest wyegzekwowanie potwierdzeń sald.
Biegły rewident może pomóc
Tak jak zaznaczono powyżej wszystkich błędów i nieprawidłowości występujących w sprawozdaniach finansowych jest znacznie więcej. Staraliśmy się przedstawić tylko najbardziej typowe, które w trakcie wykonywanych badań sprawozdań finansowych spotykamy najczęściej. W identyfikacji wszystkich istotnych i uchronieniu właścicieli i zarządów spółek przed ewentualnym ryzykiem podatkowym związanym z ich wystąpieniem, może i powinien pomóc sprawny biegły rewident. Aby jego skuteczność w tym względzie zwiększyć, kierownictwo spółki może wskazać biegłemu rewidentowi występujące u niej elementy ryzyka, na które należy zwrócić baczniejszą uwagę, czy też nietypowe transakcje, gdzie nie jest pewne, co do przyjętego sposobu rozliczenia.
Warto, aby kierownictwo spółki dostrzegało w biegłym rewidencie nie tylko weryfikatora, którego jedynym celem jest spełnienie ustawowego obowiązku dostarczenia podpisanej opinii z badania sprawozdania finansowego, ale także partnera na drodze do doskonalenia organizacji. Partner ten, korzystając ze swojej wiedzy uzyskanej przy badaniu nie tylko naszej, ale także i wielu innych jednostek może wskazać m.in. jak udoskonalić procesy sprawozdawczości finansowej, informacji przygotowywanej na potrzeby Zarządu i kierownictwa, czy też procesy kontroli wewnętrznej.
Wiele organizacji przekonało się, że rzetelnie przeprowadzony audyt pozwala nie tylko zidentyfikować błędy rachunkowe, ale także wskazuje spółce drogę do właściwych rozwiązań w zakresie kwestii mniej standardowych i przyczynia się do pełnego odzwierciedlenia obrazu sytuacji finansowej i majątkowej danej jednostki gospodarczej w jej sprawozdaniu finansowym.
W naszej praktyce badania sprawozdań finansowych, korzystając ze strategii wypracowanych przez najbardziej profesjonalne firmy audytorskie na świecie, wykonujemy badania wstępne jeszcze przed końcem okresu. Celem ich jest nie tylko poznanie jednostki, poznanie jej procesów biznesowych oraz systemu kontroli wewnętrznej, ale także ukierunkowanie w zakresie sprawnego zamknięcia okresu sprawozdawczego, tak aby efektem końcowym badania było sprawozdanie finansowe jak najwierniej przedstawiające obraz jednostki dla jej właścicieli, potencjalnych inwestorów i wszystkich interesariuszy. Aby skorzystać z tego rozwiązania zachęcamy zatem do wyboru audytora i zawarcia z nim umowy na kilka miesięcy przed końcem roku badanego, czyli właściwie już teraz...
Klasyczne przykłady nieprawidłowości dotyczących szacunków obejmują zaniżenia odpisów aktualizacyjnych zapasy, należności lub także zaniżenia rezerw na koszty gwarancji i inne koszty / usługi poniesione, ale nie zafakturowane przed końcem okresu. Częste manipulacje można zauważyć również w firmach budowlanych i usługowych stosujących rozliczenia w oparciu o kontrakty długoterminowe. Manipulowanie szacunkami w tych jednostkach dokonywane jest z reguły poprzez nieprawidłowe prognozy, które wpływają na określenie stopnia zaawansowania kontraktu i w konsekwencji na wynik wykazany na nim w okresie.
