Wprowadzenie
Przedmiotowy artykuł poświęcony jest określeniu grona osób lub podmiotów, które mogą ponosić odpowiedzialność materialną lub inną, związaną z powstałymi zaległościami u innych podatników VAT czynnych – w szczególności spółek kapitałowych – w podatku od towarów i usług. Rozważania będą dotyczyły w pierwszej kolejności odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązania podatkowe oraz odpowiedzialności osób trzecich w przypadku odpowiedzialności karnej skarbowej i karnej dotyczącej: zwrotu korzyści majątkowej, przepadku przedmiotów, ściągnięcia równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów oraz tzw. konfiskaty rozszerzonej1.
Prawo podatkowe nie definiuje pojęcia odpowiedzialności2. W konsekwencji, przy analizie zagadnienia odpowiedzialności w prawie podatkowym należy korzystać z dorobku prawa cywilnego. Z drugiej strony należy podkreślić, iż podstawą istnienia odpowiedzialności w tym zakresie są przepisy tej gałęzi prawa – tj. prawa podatkowego, za jakiego typu zobowiązania ma ona dotyczyć3.
Należy odróżnić dług od odpowiedzialności4. Fakt istnienia długu wiąże się tylko z powinnością świadczenia (pieniężnego) przez dłużnika, a istnienie odpowiedzialności związane jest z możliwością przymusowej realizacji tego świadczenia. Jeżeli istnieje dług bez odpowiedzialności, to dłużnik ma możliwość niewykonania ciążącego na nim zobowiązania. Należy przyjąć, iż odpowiedzialność, w szczególności podatkowa, to możliwość (uprawnienie) żądania przez wierzyciela (Skarb Państwa/jednostkę samorządu terytorialnego) zapłaty zobowiązania od dłużnika. Uprawnienie to może być realizowane poprzez stosowanie przewidzianych prawem instrumentów w celu przymusowego wyegzekwowania należnych zobowiązań z majątku podmiotów lub osób, ponoszących odpowiedzialność5.
Zakres podmiotowy odpowiedzialności dotyczy – co do zasady – dwóch grup podmiotów5, tj.: w pierwszej kolejności podmiotów odpowiedzialnych za własne działanie lub zaniechanie. Na tle regulacji ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: u.p.t.u.)7, w pierwszej grupie podmiotów umieścilibyśmy podmioty będące podatnikami tego podatku (podmiotami zobowiązanymi do odprowadzenia nadwyżki podatku należnego nad naliczonym) lub podmiotami, na rzecz których został dokonany nienależny, lub w wysokości innej niż należny zwrot różnicy podatku lub zwrot podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, a także inne formy zwrotu podatku przewidziane w przepisach prawa podatkowego. Do drugiej grupy podmiotów można zaliczyć jednostki ponoszące odpowiedzialność za tzw. cudzy dług. Takie rozwiązania przewiduje zarówno prawo cywilne8, jak też prawo podatkowe9. Część przedstawicieli doktryny wskazuje także kategorię pośrednią, tj. następców prawnych, którzy odpowiadają za cudze zobowiązania – poprzednika, ale odpowiadają za nie tak, jakby to było ich własne zobowiązanie11.
Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe
Starając się zdefiniować odpowiedzialność podatkową za cudzy dług można wskazać, iż jest to możliwość „żądania zapłaty podatku od podmiotów ponoszących taką odpowiedzialność obok lub zamiast żądania takiej zapłaty przez podatnika, a czasami również płatnika (inkasenta), w tym także poprzez wykonania zobowiązania w drodze przymusowej”12.
W konsekwencji, odpowiedzialność podatkowa może dotyczyć:
- wynikających z zobowiązań podatkowych podatków13,
- niepobranego lub pobranego, ale niewpłaconego podatku14, oraz
- zaległości podatkowej15.
Najszerszą odpowiedzialnością jest odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe16, mająca zastosowanie zarówno do zobowiązań powstających z mocy samego prawa17, jak też powstających z chwilą doręczenia decyzji organu podatkowego (ustalającej wysokość tego zobowiązania)18.
Warunkiem koniecznym ponoszenia odpowiedzialności nie jest w tym przypadku powstanie zaległości podatkowej, a tym samym odpowiedzialność powstać może nawet przed upływem terminu płatności tegoż zobowiązania19. Z drugiej strony, warunkiem konstytuującym odpowiedzialności osób ponoszących odpowiedzialność za zaległość podatkową jest nie tylko powstanie zobowiązania podatkowego, ale również upływ terminu płatności, tj. powstanie zaległości podatkowej20. Taki charakter ma odpowiedzialność osób trzecich w świetle przepisów Ordynacji podatkowej21.
Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich
Podsumowując, analizując rodzaje zdarzeń będących podstawą do powstania odpowiedzialności, należy przyjąć, iż objęcie odpowiedzialnością za zobowiązanie podatkowe – zaległość podatkową – innych osób niż podatnik może nastąpić w wyniku wystąpienia trzech rodzajów zdarze22. Do pierwszego rodzaju można zaliczyć ustanie bytu prawnego podatnika23, co w konsekwencji może powodować odpowiedzialność w dwóch formach, tj. przejęcia obowiązków poprzednika w ramach generalnej sukcesji podatkowej24 lub odpowiedzialności na podstawie szczególnego przepisu prawa25. Sytuacja druga ma miejsce, gdy podatnik nie wykonuje swojego zobowiązania we właściwy sposób i w terminie, co powoduje odpowiedzialność innego podmiotu lub gdy w wyniku przeprowadzonego postępowania egzekucyjnego stwierdzono bezskuteczność egzekucji w stosunku do majątku podatnika. Bezskuteczna egzekucja w tym przypadku powoduje nie tylko powstanie odpowiedzialności innej osoby, ale i możliwości żądania przymusowego wykonania obowiązków wynikających z prawa podatkowego. Trzecia sytuacja dotyczy przypadku, gdy nastąpiło niepobranie lub pobranie, a niewpłacenie podatku przez podmiot do tego zobowiązany.
Instytucja odpowiedzialności za cudzy dług służy – co do zasady – ochronie interesu Skarbu Państwa (jednostek samorządu terytorialnego) jako wierzyciela z tytułu zobowiązań podatkowych26, a zatem ma ona na celu uzyskanie przez wierzyciela podatkowego zapłaty jego należności w sytuacji, gdy sam podatnik nie jest w stanie wykonać ciążącego na nim obowiązku zapłaty.
Podstawą wystąpienia odpowiedzialności innego podmiotu jest27:
- czerpanie przez niego dochodu z działalności innego podatnika28,
- nabycie pewnych elementów majątku29,
- używanie/czerpanie korzyści z majątku innego podatnika30,
- prowadzenie działalności za pomocą innego podmiotu posiadającego podmiotowość prawną31,
- zarządzanie określonym podmiotem i ponoszenie pewnych obowiązków z tym związanych32.
Zatem przesłanką odpowiedzialności wymienionych podmiotów najczęściej jest istnienie związku (zwykle ekonomicznego, faktycznego) pomiędzy osobą, która odpowiada a podatnikiem (płatnikiem, inkasentem)33, który przejawia się w uzyskiwaniu korzyści majątkowej jako konsekwencji takiego związku34.
Jednakże członkowie zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej ponoszą odpowiedzialność bez względu na to czy rzeczywiście otrzymali oni jakiekolwiek przysporzenie majątkowe35. Zgodnie z tą tezą36, charakter i cel odpowiedzialności członków zarządu spółki kapitałowej za zobowiązania podatkowe nie sprowadza się do chęci Skarbu Państwa „uzyskania należności publicznoprawnej od podmiotu, który mógł uzyskać korzyść majątkową kosztem podmiotu publicznoprawnego (np. nabycie majątku, firmanctwo, podział osoby prawnej, dzierżawca nieruchomości itd.), ale o »wymuszenie« na członkach zarządu wykonania przez nich obowiązków wynikających z prawa upadłościowego i prawa naprawczego”.
W konsekwencji należy uznać, iż jeżeli członkowie zarządu zgłoszą we właściwym czasie jeden z wniosków37, tj. wniosek o ogłoszenie upadłości bądź wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego38 lub niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez winy członka zarządu, a wierzyciel podatkowy mimo to nie odzyska swoich należności publicznoprawnych, to i tak członkowie zarządu będą wolni od odpowiedzialności za zaległości podatkowe.
Ponoszenie odpowiedzialności podatkowej (odpowiedzialności za zaległości podatkowe) przez inne osoby niż podatnik jest wyjątkiem od zasady, zgodnie z którą każdy ponosi odpowiedzialność za własne działania i zaniechania. W konsekwencji, przepisy Ordynacji podatkowej dotyczące odpowiedzialności osób trzecich powinny być interpretowane w sposób ścisły39. Należy podkreślić, iż ciężar dowodowy wykazania przesłanek dotyczących powstania ewentualnej odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązania podatkowe innego podatnika ciąży na organach skarbowych40, a ten obowiązek nie może być przeniesiony na osobę trzecią.
Postępowanie w sprawie odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej41 nie może zostać wszczęte przed: upływem terminu płatności ustalonego zobowiązania lub przed dniem doręczenia decyzji:
- określającej wysokość zobowiązania podatkowego,
- o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta,
- w sprawie zwrotu zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług,
- określającej wysokość należnych odsetek za zwłokę,
- określającej wysokość zaległości podatkowej, o której mowa w art. 52 nadpłata lub zwrot podatku podlegające zwrotowi bez wezwania organu podatkowego oraz art. 52a zwrot wynagrodzenia płatników lub inkasentów pobranego nienależnie42.
Dodatkowo, postępowanie w sprawie odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej nie może zostać wszczęte przed dniem wszczęcia postępowania egzekucyjnego oraz przed dniem odstąpienia od czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych.
W konsekwencji, nie można wszcząć postępowania w sprawie odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej do czasu wydania stosownych decyzji skierowanych do pierwotnych dłużników43. Jako wyjątek można wskazać sytuację, w której nie jest wymagane wydanie decyzji skierowanej do pierwotnego dłużnika przed wszczęciem postępowania dotyczącego odpowiedzialności osoby trzeciej.
Dotyczy to sytuacji, gdy zgodnie z przepisami o postępowaniu egzekucyjnym w administracji możliwe jest wysawienie tytułu wykonawczego na podstawie złożonej deklaracji.
W zakresie zobowiązań: powstałych w przypadkach określonych w art. 8 i 21 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej44, stosuje się również egzekucję administracyjną, jeżeli wynikają te zobowiązania z deklaracji lub zeznania złożonego przez podatnika lub płatnika. W tym przypadku zbędne jest wydawanie decyzji podatkowej, skoro zobowiązanie podatnika45 wynika ze złożonej przez niego deklaracji podatkowej.
Subsydiarność odpowiedzialności osoby trzeciej wynika z dodatkowego ograniczenia – warunkiem wszczęcia postępowania w sprawie odpowiedzialności osób trzecich jest wszczęcie postępowania egzekucyjnego w stosunku do pierwotnego dłużnika46 (gdy zobowiązanie podatkowe wynika z deklaracji). Wskazana redakcja przepisów zmusza organy skarbowe do szybszego działania w stosunku do dłużnika pierwotnego, ale nie pozbawia ich prawa orzeczenia odpowiedzialności osoby trzeciej, mimo iż pierwotne postępowanie egzekucyjne nie zostało jeszcze zakończone. Z drugiej strony, uprzednio obowiązujące przepisy wskazywały dodatkowy warunek przymusowego wykonania zobowiązania osoby trzeciej – tj. stwierdzenie bezskuteczności egzekucji w stosunku do pierwotnego dłużnika47.
Przedmiotowy warunek został zmieniony48. Aktualnie obowiązujący przepis wskazuje, iż egzekucja zobowiązania wynikającego z decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej może być wszczęta dopiero wówczas, gdy:
- egzekucja z majątku podatnika okazała się w całości lub w części
- bezskuteczna,
- odstąpiono od czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych albo
- nie przystąpiono do egzekucji administracyjnej w wyniku uprawdopodobnienia przez organ egzekucyjny braku możliwości uzyskania w toku egzekucji administracyjnej kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne.
W konsekwencji, mając na uwadze aktualne wskaźniki ściągalności w Polsce podatku od towarów i usług, przedmiotowa regulacja dotycząca odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązania podatkowe podatnika – w szczególności członków zarządu spółek kapitałowych – jest dalece niewystarczająca. Praktyka nieuczciwych podatników wskazuje, iż po dokonaniu transakcji (tj. z reguły tuż po dniu powstania zobowiązania podatkowego w VAT) są podejmowane czynności49 w celu likwidacji oraz wykreślenia podmiotu z Krajowego Rejestru Sądowego. Podatnicy ci podejmują również czynności faktyczne, w celu przedłużenia czynności kontrolnych lub postępowań podatkowych50, aby dokonać wyrejestrowania podatnika51 przed decyzją wymiarową organów podatkowych.
Należy wskazać, iż głównym celem nieuczciwych podatników jest doprowadzenie do sytuacji utraty bytu prawnego podmiotu (podatnika VAT) przed wydaniem decyzji wymiarowej w odniesieniu do tego podatnika, w szczególności również przed wydaniem decyzji o przybliżonej wartości zaległości podatkowej oraz przed decyzją o zabezpieczeniu na majątku.
W takim przypadku, tj. przed wydaniem decyzji wymiarowej w stosunku do podatnika, organy podatkowe nie są uprawnione do wydania decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej w stosunku do byłych członków zarządu spółki kapitałowej.
Mając powyższe na uwadze, aktualnie obowiązujące przepisy Ordynacji podatkowej nie dają skutecznej podstawy prawnej do zaspokojenia Skarbu Państwa z tytułu wierzytelności podatkowych w podatku od towarów i usług.
Odpowiedzialność karna skarbowa w związku z zaległościami w VAT
Odrębnym zagadnieniem dotyczącym odpowiedzialności związanej z zaległościami w podatku od towarów i usług jest kwestia odpowiedzialności karnej skarbowej w stosunku do członków zarządu spółki kapitałowej. Podstawowym warunkiem konstytuującym odpowiedzialność karną skarbową jest popełnienie czynu zabronionego umyślnie lub nieumyślnie, jeżeli przepisy Kodeksu karnego skarbowego (dalej „k.k.s.”) tak stanowią52. Należy podkreślić, iż aby członek zarządu ponosił odpowiedzialność karną skarbową nie wystarczy, by finansowy organ postępowania przygotowawczego lub prokurator stwierdził nieprawidłowości w zakresie dokonywanych rozliczeń obowiązków publicznoprawnych, w szczególności obowiązków podatkowych. Do powstania odpowiedzialności karnej skarbowej niezbędne jest, aby członek zarządu co najmniej godził się (przy przestępstwach umyślnych) na nieprawidłowości w zakresie rozliczeń podatkowych53. Należy podkreślić element umyślności w zakresie popełnienia przestępstw karnych skarbowych, ponieważ przestępstwa te – co do zasady – dotyczą członków zarządu spółki kapitałowej i wymagają właśnie umyślności.
Mając na uwadze przestępstwa skarbowe odnoszące się do kalkulacji podatku od towarów i usług, należy w szczególności skupić się na art. 56 k.k.s.54 oraz art. 76 k.k.s.55. Przestępstwo skarbowe, jakim jest oszustwo podatkowe (a także wykroczenie skarbowe jako typ uprzywilejowany) zostało określone w art. 56 k.k.s. Pojęcie oszustwa podatkowego jest ściśle związane z instytucją samoobliczenia podatku56. Artykuł 56 k.k.s. ma charakter blankietowy, tj. konkretyzacja następuje w poszczególnych ustawach podatkowych określających zasady samoobliczenia57. Istotą tego przepisu jest narażenie należności publicznoprawnej na uszczuplenie. Przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe określone w tym przepisie można popełnić tylko umyślnie (zarówno w zamiarze bezpośrednim, jak i wynikowym). Nieumyślny błąd nie stanowi więc czynu zabronionego, określonego w art. 56 k.k.s. Zakres tego przepisu nie obejmuje jednak wyłudzenia nienależnego zwrotu podatku, gdyż ten czyn jest określony w innym przepisie k.k.s.58. Artykuł 56 k.k.s. obejmuje jedynie przypadki podania nieprawdziwych informacji, mających wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego.
Podsumowanie
Należy podkreślić, iż już dzisiaj obowiązujące regulacje k.k.s. dają podstawę prawną do zabezpieczenia fiskalnych interesów Skarbu Państwa w zakresie popełnionych przestępstw karnych skarbowych dotyczących VAT. Instytucja zwrotu uzyskanej korzyści majątkowej lub jej równowartości stanowi skuteczne narzędzie do odebrania przestępcom karnym skarbowym korzyści materialnej w postaci bezpodstawnego zwrotu w nienależytej wysokości podatku od towarów i usług. Aktualnie obowiązujące regulacje, efektywnie wykorzystywane przez organy ścigania, dałyby możliwość skutecznej walki o należne wpływy budżetowe. Z drugiej strony, ustawodawca dokonał zmian w przepisach prawa Kodeksu karnego (Kodeksu Karnego dalej: k.k.)59
(a nie przepisach k.k.s.), w szczególności dotyczących określenia nowych przestępstw w zakresie fałszowania faktur ze znaczną kwotą należności60, fałszowania dokumentów faktur61 oraz podawania w fakturach nieprawdy62
___________________
1 Zgodnie z przepisami Kodeksu karnego (dalej: k.k.), Dz.U. 2018 poz. 652.
2 A. Mariański i in., Odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o., wyd. 2, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2006.
3 A. Mariański, Podstawy odpowiedzialności w prawie podatkowym na przykładzie członków zarządu spółki z o.o., MoPod 2004, Nr 1, s. 31.
4 W. Czachórski, Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 1994, s. 43.
5 B. Brzeziński, Odpowiedzialność podatnika, płatnika i inkasenta w prawie podatkowym, Toruń 1993, s. 6.
6 Ibidem, s. 7.
7 Ustawa z 11 marca 2004 o podatku od towarów i usług, t.j. Dz.U. 2017 poz. 1221 ze zm.
8 Zgodnie z art. 526 Kodeksu cywilnego z 23 kwietnia 1964 r. (dalej: k.c.), t.j. Dz.U. 2018 poz. 1025.
9 Art. 107-119 Ordynacji podatkowej, t.j. Dz.U. 2018 poz. 800.
10 A. Mariański i in., Odpowiedzialność…, op. cit.
11 A. Mariański, Prawa i obowiązki następców prawnych w prawie podatkowym, Warszawa 2001.
12 A. Mariański, Odpowiedzialność za zobowiązania podatnika, płatnika, inkasenta w prawie polskim, Warszawa 1999, s. 13-14.
13 Art. 26 i art. 29 Ordynacji podatkowej.
14 Art. 30 § 1 Ordynacji podatkowej.
15 Art. 107 § 1 Ordynacji podatkowej.
16 W. Olszowy, Niektóre zagadnienia prawne odpowiedzialności podatkowej, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Iuridica 1992, Nr 54, s. 86-87.
17 Art. 21 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej.
18 Art. 21 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej.
19 Taką odpowiedzialność ponoszą w szczególności: podatnik, małżonek oraz następcy prawni.
20 Art. 51 § 1 Ordynacji podatkowej.
21 Zgodnie z art. 107-119 Ordynacji podatkowej.
22 A. Mariański, Prawa i obowiązki następców..., op. cit., s. 21 i nast.
23 Np. śmierć lub likwidacja podatnika.
24 Wstąpienie we wszystkie jego prawa i obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego.
25 Bez następstwa prawnego pod tytułem ogólnym.
26 A. Mariański, Odpowiedzialność osób trzecich według regulacji Ordynacji podatkowej, Glosa 1998, Nr 4, s. 1.
27 A. Mariański, Odpowiedzialność za zobowiązania podatnika..., op. cit., s. 11.
28 Np. małżonek, rozwiedziony małżonek, członek rodziny podatnika.
29 Np. nabywca majątku, osoba prawna powstała w wyniku podziału innej osoby prawnej.
30 Np. dzierżawca nieruchomości, leasingodawca, wynajmujący rzeczy bądź praw majątkowych, oraz firmanctwo.
31 Np. wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej, komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej, niebędący akcjonariuszem.
32 Np. członek zarządu spółek kapitałowych oraz innych osób prawnych.
33 M. Gintowicz-Jankowicz, Odpowiedzialność podatkowa członków rodziny podatnika i innych osób trzecich, Warszawa 1973, s. 14.
34 A. Mariański, Odpowiedzialność osób trzecich za zobowiązania podatkowe – podstawy i wyłączenia, Gdańsk 2004, s. 10.
35 Np. z tytułu wynagrodzenia za pełnioną funkcję członka zarządu.
36 A. Mariański i in., Odpowiedzialność…, op. cit.
37 Art. 116 par. 1 pkt 1) Ordynacji podatkowej.
38 W tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy Prawo restrukturyzacyjne (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1508) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie Prawo restrukturyzacyjne.
39 M. Kalinowski, Granice legalności unikania opodatkowania w polskim systemie podatkowym, Toruń 2001, s. 59.
40 A. Mariański, Glosa do wyr. NSA z 24.7.2002 r. (SA/Sz 1508/2001), Glosa 2003, Nr 3, s. 34-36.
41 Zgodnie z art. 108 § 2 Ordynacji podatkowej.
42 Przepis art. 108 § 2 pkt 2 lit. e dodana przez art. 1 pkt 87 lit. a ustawy z 10 września 2015 r. (Dz.U. 2015 poz. 1649) zmieniającej niniejszą ustawę z dniem 1 stycznia 2016 r.
43 Zgodnie z art. 108 § 2 pkt 1 i pkt 2 Ordynacji podatkowej.
44 Przypadek, gdy zobowiązanie powstaje z chwilą zdarzenia określonego w ustawie.
45 Zobowiązanie podatkowe podatnika lub płatnika.
46 Zgodnie z art. 108 § 2 pkt 3 w zw. z § 3 Ordynacji podatkowej.
47 A. Mariański, Odpowiedzialność osób trzecich..., op. cit., s. 151-158.
48 Art. 108 § 4 zmieniony przez art. 45 pkt 7 lit. c ustawy z 10 lipca 2015 r. (Dz.U. 2015 poz. 1269) zmieniającej niniejszą ustawę z dniem 1 stycznia 2016 r.
49 M.in.: podjęcie uchwały o otwarciu likwidacji spółki kapitałowej.
50 Np. poprzez odwołanie wszystkich członków zarządu spółki kapitałowej oraz niepowoływanie nowego zarządu spółki.
51 Utraty bytu prawnego przez spółkę kapitałową w wyniku zakończenia postępowania likwidacyjnego oraz wykreślenia spółki kapitałowej z Krajowego Rejestru Sądowego.
52 Art. 4 § 1 Kodeksu karnego skarbowego z 10 września 1999 r., t.j. Dz.U. 2017 poz. 2226.
53 Art. 4 § 2 k.k.s.
54 Art. 56. k.k.s. – podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy albo niezawiadomienie o zmianie danych:
§ 1. Podatnik, który składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.
§ 2. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.
§ 3. Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
§ 4. Karze określonej w § 3 podlega także ten podatnik, który mimo ujawnienia przedmiotu lub podstawy opodatkowania nie składa w terminie organowi podatkowemu lub płatnikowi deklaracji lub oświadczenia lub wbrew obowiązkowi nie składa ich za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
55 Art. 76 k.k.s. – narażenie organu podatkowego na nienależny zwrot podatkowej należności publicznoprawnej:
§ 1. Kto przez podanie danych niezgodnych ze stanem rzeczywistym lub zatajenie rzeczywistego stanu rzeczy wprowadza w błąd właściwy organ, narażając na nienależny zwrot podatkowej należności publicznoprawnej, w szczególności podatku naliczonego w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług, podatku akcyzowym, zwrot nadpłaty lub jej zaliczenie na poczet zaległości podatkowej lub bieżących albo przyszłych zobowiązań podatkowych, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie.
§ 2. Jeżeli kwota narażona na nienależny zwrot podatku jest małej wartości, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych.
§ 3. Jeżeli kwota narażona na nienależny zwrot podatku nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
56 P. Kardas, G. Łabuda, T. Razowski, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2017.
57 Ibidem.
58 Ibidem.
59 Ustawa z 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, t.j. Dz.U. 2018 poz. 652.
60 Art. 277a k.k., art. 277b k.k., art. 277c k.k., art. 277d k.k.
61 Art. 270a k.k.
62 Art. 271a k.k.