W niektórych przypadkach ustalenie właściwej stawki VAT przyprawia podatników o zawrót głowy. Przyczyną jest nieprecyzyjność przepisów oraz niejasne zasady ich stosowania. Taka sytuacja utrudnia życie przedsiębiorcom, zwłaszcza w branży spożywczej. To w niej występuje najwięcej absurdów związanych ze stosowaniem właściwych stawek podatkowych. Dla przykładu można wskazać na różnice występujące w stawkach dla niektórych towarów:
-
chipsy ziemniaczane opodatkowane stawką 8% i chipsy kukurydziane opodatkowana stawką 23%,
-
woda mineralna opodatkowana stawką 8% i woda źródlana opodatkowana stawką 23%,
-
brzoskwinie opodatkowane stawką 5% i banany opodatkowane stawką 8%,
-
kawa zbożowa opodatkowana stawką 8% i kakao opodatkowane stawką 23%,
-
czy wreszcie musztarda opodatkowana stawką 23% i sos musztardowy opodatkowany stawką 8%.
Patrząc na powyższe porównania, nie sposób oprzeć się wrażeniu, że praktycznie identyczne towary opodatkowane są według innych stawek podatkowych. O doniosłości problemu świadczy fakt, że spory z organami podatkowymi o zastosowanie właściwej stawki często kończą się przed sądami administracyjnymi, a nawet Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przykładem jest zeszłoroczny spór pomiędzy polską Spółką AZ a Ministrem Finansów o stawkę podatkową dla wyrobów ciastkarskich, których minimalny termin przydatności do spożycia przekracza 45 dni rozstrzygnięty ostatecznie przez TSUE w wyroku z dnia 9 listopada 2017 r. sygn.C 499/16. Choć podatnik przegrał spór z fiskusem, to Trybunał Sprawiedliwości podtrzymał stanowisko zgodnie z którym z utrwalonego orzecznictwa wynika, że zasada neutralności sprzeciwia się temu, aby towary lub usługi podobne, które są konkurencyjne wobec siebie, były traktowane odmiennie z punktu widzenia VAT.
Stawki podatkowe w Polsce
Stawki podatkowe oraz ich wysokość została określona na w art. 41 ustawy o podatku od towarów i usług. Na chwilę obecną mamy następujące stawki podatkowe:
-
stawkę podstawową w wysokości 22%,
-
stawkę w wysokości 7% dla towarów i usług, wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy,
-
stawkę w wysokości 5% dla towarów wymienionych w załączniku nr 10 do ustawy,
-
stawkę w wysokości 3% dla towarów i usług wymienionych w załączniku nr 6 do ustawy,
-
oraz stawkę w wysokości 0% dla towarów i usług wymienionych w załączniku nr 8 do ustawy.
Ponadto do usług taksówek osobowych podatnicy mogą stosować stawkę ryczałtowa w wysokości 3%, stawka dla zryczałtowanego zwrotu podatku rolnikowi ryczałtowemu wynosi 6,5%, a stawka dla wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów i eksportu towarów wynosi 0%.
W tym miejscu konieczne jest wyjaśnienie, że zgodnie z art. 146a ustawy w okresie od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2018 stawka podstawowa wynosi 23%, stawka obniżona 8%, stawka zryczałtowanego zwrotu podatku rolnikom ryczałtowym 7%, a stawka ryczałtu dla taksówek osobowych wynosi 4%. Na chwilę obecną Ministerstwo Finansów nie planuje powrotu do niższych stawek podatkowych obowiązujących przed 1 stycznia 2011 r. Z dużym prawdopodobieństwem można więc stwierdzić, że obowiązywanie ww. przepisu zostanie przedłużone o kolejny rok.
Nowa ordynacja podatkowa ma w założeniu odejście od stosowania PKWiU 2008 na rzecz Nomenklatury scalonej (CN) w zakresie towarów oraz aktualnej Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług PKWiU (2015) w zakresie usług
Sprawdź klasyfikację towaru lub usługi
Podatnik chcący ustalić właściwą stawkę podatkową w pierwszej kolejności powinien zbadać czy sprzedawany towar lub usługa znajduje się w jednym z wyżej wymienionych załączników do ustawy. Jeśli ustawodawca nie przewidział dla towaru jednej ze stawek obniżonych, wówczas zastosowanie będzie miała stawka podstawowa w wysokości 23%. Towary i usługi wymienione w załącznikach od ustawy są kwalifikowane wg kodów PKWiU 2008. W sytuacji, w której towar lub usługa znajduje się w jednym z załączników podatnik powinien sięgnąć do PKWiU celem sprawdzenia jakie konkretnie towary i usługi zostały ujęte pod danym symbolem. Pomocne w tym zakresie mogą być wyjaśnienia do PKWiU z 2015 r., jeżeli dane grupowanie pokrywa się z PKWiU 2008, do którego niestety stosownych wyjaśnień brak. Wskazują one co objęte jest zakresem danego grupowania, a co z niego wyłączono. W przypadku trudności w ustaleniu kodu PKWiU lub wątpliwości co do tego czy dany towar lub usługę należy przypisać do danego symbolu, podatnicy mogą skorzystać z wyszukiwarki klasyfikacji zamieszczonej na stronach GUS lub zwrócić się z wnioskiem o interpretację do Ośrodka Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi.
Nowa ordynacja podatkowa ma w założeniu odejście od stosowania PKWiU 2008 na rzecz Nomenklatury scalonej (CN) w zakresie towarów oraz aktualnej Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług PKWiU (2015) w zakresie usług. Ma również wprowadzić system WIS, czyli wiążącej informacji stawkowej – jako instrumentu zapewniającego podatnikom pewność co do prawidłowości opodatkowania podatkiem VAT realizowanych transakcji.
Warto tu wspomnieć, że Ministerstwo Finansów zapowiedziało, że rozpoczyna pracę nad nową matrycą stawek VAT, która ma je ujednolicić. W komunikacje opublikowanym na stronie MF w dniu 13 czerwca 2018 r. czytamy:
„Pracujemy nad uporządkowaniem obecnej sytuacji, która powoduje kłopoty interpretacyjne oraz generuje absurdalne sytuacje związane z przyporządkowaniem poszczególnych towarów do właściwych stawek. Nowa matryca w żadnym razie nie ma celu fiskalnego. Dzięki zmianom podatnicy będą mieli większą pewność co do stosowania przepisów podatkowych. To bez wątpienia ograniczy liczbę sporów w zakresie stosowania właściwych stawek VAT.”
Resort planuje zmianę sposobu identyfikowania towarów i usług przez odejście od stosowania PKWiU 2008 na rzecz nomenklatury scalonej (CN) stosowanej w prawie celnym. Takie podejście jest w pełni zgodne z art. 98 ust. 3 Dyrektywy 2006/112 w myśl którego przy stosowaniu stawek obniżonych do poszczególnych kategorii towarów państwa członkowskie mogą stosować nomenklaturę scaloną, pomagającą precyzyjnie określić zakres danej kategorii.
