Zgodnie z polskimi regulacjami dotyczącymi VAT zasadą jest, że w przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi, w tym z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych pojazdów podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia 50% podatku naliczonego z tytułu wskazanych transakcji.
Podatnicy są uprawnieni do odliczenia 100% podatku naliczonego, w przypadku gdy pojazd samochodowy jest:
- wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika lub
- konstrukcyjnie przeznaczony do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą, jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów o ruchu drogowym wynika takie przeznaczenie.
Zgodnie z brzmieniem obowiązujących przepisów przyjmuje się, że pojazd samochodowy jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, jeżeli:
- sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub
- konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne.
Skupiając się na pierwszym z przedstawionych powyżej przypadków należy wskazać, że ustawa o podatku od towarów i usług przewiduje szereg wyjątków od obowiązku prowadzenia tzw. kilometrówki. Mowa tutaj przede wszystkim o samochodach przeznaczonych wyłącznie do:
- odprzedaży,
- sprzedaży, w przypadku pojazdów wytworzonych przez podatnika,
- oddania w odpłatne używanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze
- jeżeli odprzedaż, sprzedaż lub oddanie w odpłatne używanie tych pojazdów stanowi przedmiot działalności podatnika.
O ile sam katalog wymienionych czynności korzystających ze zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji przebiegu nie nastręcza większych wątpliwości, o tyle warunek, aby czynności te stanowiły przedmiot działalności podatnika może rodzić spore problemy interpretacyjne. W prawomocnym wyroku z dnia 6 maja 2010 r.[1], wydanym na kanwie tzw. leasingu zwrotnego, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie stwierdził, że „fakt, że sprzedaż firmie leasingowej nabytego samochodu w wykonaniu umowy leasingu zwrotnego, jest traktowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 cyt. ustawy o podatku od towarów i usług podlegająca opodatkowaniu nie rozstrzyga, że sprzedaż ta jest "przedmiotem tej działalności". Należy bowiem odróżnić czynności wykonywane w ramach działalności gospodarczej od czynności będących przedmiotem tej działalności”. Tezę przywołanego judykatu należy odczytywać w ten sposób, że sam fakt dokonywania pewnych czynności w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nie przesądza jeszcze, że dokonywana odsprzedaż wykupionego uprzednio pojazdu wpisuje się sama prze się w przedmiot działalności gospodarczej podatnika.
W judykaturze poruszono również temat odsprzedaży tzw. samochodów demonstracyjnych, służących do jazd próbnych potencjalnych nabywców. W wyroku z dnia 22 kwietnia 2021 r.[2], Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził przeważające dotychczas stanowisko, że użyte w ustawie o podatku od towarów i usług wyrażenie "wyłącznie" podkreśla, że samochód nie może być wykorzystywany nawet przejściowo do żadnych innych celów, włączając w to czynności demonstracyjne (jazdy próbne). Oznacza to, że w przypadku, gdy w okresie pomiędzy wykupem z leasnigu a odsprzedażą, czy oddaniem w najem, samochód był wykorzystywany w prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej do innych celów (np. jako samochód dostawczy itd.), w celu skorzystania z możliwości odliczenia całego podatku naliczonego z tytułu wykupu leasingowanego samochodu, podatnik powinien prowadzić szczegółową ewidencję przebiegu oraz zgłosić ten fakt urzędu skarbowego. W innym przypadku będzie on uprawniony do odliczenia wyłącznie 50% podatku naliczonego. W omawianym kontekście warto przywołać również interesujący wyrok NSA z dnia 12 kwietnia 2017 r.[3], w którym stwierdzono, że przeznaczenia samochodu zastępczego przekazanego na mocy odpłatnej umowy najmu do używania innej osobie nie zniweczy okoliczność, że samochód ten będzie podstawiony w określone miejsce przez pracownika przedsiębiorstwa. W istocie konieczne do skutecznego wykonania umowy najmu przemieszczenie samochodu będzie miało nierozerwalny związek z działalnością gospodarczą spółki obejmującą oddawanie samochodów w najem. Trudno bowiem przyjąć prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na oddaniu samochodów w odpłatne używanie, bez możliwości doprowadzenia samochodu do miejsca wskazanego przez najemcę, tym bardziej jeżeli zobowiązuje do tego zawarta umowa.
Biorąc pod uwagę powyższe, w celu skorzystania z prawa do odliczenia 100% podatku naliczonego przy wykupie samochodu osobowego z leasingu należy pamiętać, że preferencja ta jest uzależniona od przedmiotu działalności podatnika, przeznaczenia pojazdu wyłącznie odsprzedaży lub prowadzenia szczegółowej ewidencji przebiegu w okresie od dnia wykupu do dnia odsprzedaży.
[1] Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 6 maja 2010 r., sygn. akt I SA/Kr 387/10
[2] Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 kwietnia 2021 r., sygn. akt I FSK 1284/18
[3] Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 kwietnia 2017 r., sygn. akt I FSK 1960/15
Autor: Jan Markowicz Adwokat, absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach na kierunku Prawo. W praktyce zawodowej skupia się na prawnej i podatkowej obsłudze podmiotów gospodarczych oraz osób fizycznych. Autor publikacji i artykułów z zakresu prawa podatkowego.
