MF wypowiada się w sprawie opodatkowania VAT przechowywania instrumentów finansowych – jednak 23% również w przypadku instrumentów finansowych w postaci zdematerializowanej

Wspomniane rozbieżności powstały na gruncie odmiennego podejścia do usług przechowywania instrumentów finansowych w zależności od tego w jakiej postaci one występują (materialnej lub zdematerializowanej).

Sposób przechowywania instrumentów finansowych

Instrumenty finansowe w postaci materialnej są fizycznie przechowywane w przeznaczonym do tego miejscu np. w sejfie. Usługa przechowania w tym przypadku jest zbliżona w swojej treści do innych usług przechowania rzeczy. W przypadku instrumentów finansowych w formie zdematerializowanej usługi przechowania polegają na prowadzeniu stosownych rejestrów lub ewidencji [1], w których dokonywane są zapisy pozwalające na ustalenie ich stanu, wartości, praw przysługujących uprawnionym itd. (np. rachunki zdematerializowanych papierów wartościowych).

VAT na usługi przechowywania

W kontekście usług przechowywania instrumentów finansowych w postaci zdematerializowanej pojawiła się argumentacja, zgodnie z którą usługi te powinny korzystać ze zwolnienia z opodatkowaniem podatkiem VAT. Zgodnie z jednym ze zwolnień przewidzianych w art. 43 ustawy o VAT, zwolnieniu od podatku podlegają usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi, z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie [2].

Podatnicy świadczący usługi w zakresie prowadzenia rachunków, na których ewidencjonowane są zdematerializowane instrumenty finansowe, wskazywali, że tego rodzaju usługa powinna korzystać ze zwolnienia, ponieważ spełniona jest przesłanka wskazana w powyższym przepisie, tj. przedmiotem ich usług są instrumenty finansowe

Podatnicy świadczący usługi w zakresie prowadzenia rachunków, na których ewidencjonowane są zdematerializowane instrumenty finansowe, wskazywali, że tego rodzaju usługa powinna korzystać ze zwolnienia, ponieważ spełniona jest przesłanka wskazana w powyższym przepisie, tj. przedmiotem ich usług są instrumenty finansowe, a jednocześnie usługi te nie polegają na zarządzaniu instrumentami (wykonywane są jedynie dyspozycje klientów), natomiast z uwagi na ich postać niematerialną nie można mówić o usłudze przechowania. W celu uzasadnienia takiego stanowiska podatnicy odwoływali się do definicji umowy przechowania z art. 835 Kodeksu cywilnego, wskazując, że przedmiotem takiej umowy mogą być jedynie materialne rzeczy ruchome. W latach 2014-2015 wydano szereg interpretacji, które potwierdzały takie stanowisko [3]. W kolejnych latach pojawiały się już rozstrzygnięcia, zgodnie z którymi odwoływanie się do kodeksowej definicji umowy przechowania nie jest właściwe w celu interpretacji zakresu zwolnienia wynikającego z art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT[4], a przedmiotowy zakres wyłączenia ze zwolnienia należy rozumieć w ten sposób, że wyłączono ze zwolnienia podatkowego usługę przechowania wszystkich papierów wartościowych objętych zwolnieniem, w postaci zdematerializowanej i materialnej.

W 2018 r. WSA w Warszawie wskazał, żen prowadzenie ewidencji, rachunków papierów wartościowych stanowi właściwie odpowiednik przechowywania instrumentów finansowych w postaci materialnej. Uczynienie z wpisu na rachunku papierów wartościowych przesłanki rozporządzenia zdematerializowanym papierem wartościowym stanowi ekwiwalent wydania dokumentu jako przesłanki zbycia tradycyjnego papieru wartościowego na okaziciela. Uznać zatem należy, że usługi świadczone przez Spółkę (będące przedmiotem wniosku) obejmują przechowywanie zdematerializowanych instrumentów finansowych. 

Aktualne stanowisko MF

W konsekwencji opisanych na podstawie przedstawionych wyżej przykładów sporów interpretacyjnych MF wydał wspomnianą interpretację ogólną, w której jednoznacznie wskazał, że na gruncie ustawy o VAT nie ma podstaw do różnicowania podatkowych skutków świadczenia usług przechowywania instrumentów finansowych w zależności od ich postaci.

Ostateczny wniosek jaki płynie z interpretacji ogólnej MF oznacza, że bez względu na to, czy usługi przechowania instrumentów finansowych dotyczą tych w formie materialnej czy zdematerializowanej oraz inne aspekty techniczne takiej usługi – świadczenia te powinny być co do zasady opodatkowane VAT z zastosowaniem stawki 23%.

Link do pełnej treści interpretacji ogólnej:

https://www.podatki.gov.pl/vat/wyjasnienia/przechowywanie-instrumentow-finansowych/

[1] Np. zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz.U. z 2017 r. poz. 1768, z późn. zm.): Papiery wartościowe: 1) będące przedmiotem oferty publicznej lub 2)dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym, lub, 3)wprowadzone do ASO, lub 4)emitowane przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski - nie mają formy dokumentu od chwili ich zarejestrowania na podstawie umowy, której przedmiotem jest rejestracja tych papierów wartościowych w depozycie papierów wartościowych (dematerializacja).

[2] art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy z dnia 11 marca 2004 r., Dz. U.2020.106 z dnia 23 stycznia 2020 r.

[3] por. wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 6 maja 2015 r., sygn. I SA/Wr 84/15

[4] Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20 kwietnia 2016r., sygn. akt I FSK 2027/14 wykładnia przepisu art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT przy wykorzystaniu definicji umowy przechowania z art. 835 Kodeksu cywilnego prowadziłaby do wyjaśnienia pojęć użytych w Dyrektywie 112 i przejętych przez ustawę o podatku od towarów, przy wykorzystaniu definicji zawartych w wewnętrznym prawie państwa członkowskiego. Taka wykładnia pojęć zawartych w przepisach Dyrektywy 112 niweczyłaby skutek jaki regulacje dyrektywy winny osiągnąć.