W praktyce chodzi o odroczenie płatności podatku, rozłożenie go na raty lub umorzenie zaległości podatkowych. Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa Finansów wnioski składane przez przedsiębiorców w trybie art. 67a i art. nast. Ordynacji podatkowej będą rozpatrywane w pierwszej kolejności.
Przypomnijmy, że uchwalona specustawa przewiduje, iż w przypadku odroczenia terminu płatności lub rozłożenia na raty podatków i zaległości podatkowych stanowiących dochód budżetu państwa, na podstawie wniosku złożonego w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii albo w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu, nie nalicza się opłaty prolongacyjnej.
Instytucja ulg w spłacie zobowiązań podatkowych ma jednak charakter uznaniowy. Co więc w przypadku otrzymania pozytywnej decyzji o przyznaniu ulgi w postaci umorzenia wyłączenie odsetek bądź otrzymania decyzji o odmowie udzielenia wnioskowanej ulgi?
W przypadku pozytywnej decyzji o umorzeniu odsetek podatnik nie musi wpłacać odsetek za zwłokę, należnych do dnia złożenia wniosku o przyznanie ulgi (łącznie z tym dniem). Pozytywna decyzja nie zatrzyma natomiast dalszego naliczania odsetek za zwłokę. Nadal istnieje bowiem zaległość podatkowa. Dalsze odsetki za zwłokę są naliczane od dnia następnego po dniu złożenia wniosku o przyznanie ulgi.
Natomiast w przypadku otrzymania decyzji o odmowie udzielenia wnioskowanej ulgi podatnik, który nie zapłacił w terminie podatków, będzie musiał poza zaległością zapłacić także odsetki liczone od pierwszego dnia zwłoki.
Odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych – dwie stawki odsetkowe
Zgodnie z art. 56 - 56b Ordynacji podatkowej wyróżniamy trzy stawki odsetek od zaległości podatkowych:
1) podstawową - suma 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalonej zgodnie z przepisami NBP. Obecnie wynosi 8%.
2) obniżoną - 50% stawki podstawowej, stosowaną dla zobowiązań powstałych po 1 stycznia 2017 roku. Obecnie stawka obniżona wynosi 4%.
Należy jednak pamiętać, że obniżoną stawkę odsetek za zwłokę można zastosować tylko wówczas, gdy zostaną spełnione następujące warunki:
- złożenie prawnie skutecznej korekty deklaracji nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia upływu terminu do złożenia deklaracji,
- zapłata zaległości podatkowej w terminie 7 dni od dnia złożenia korekty deklaracji.
Obniżonej stawki odsetek za zwłokę nie stosuje się w przypadku korekty deklaracji:
- złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach, gdy nie stosuje się zawiadomienia - po zakończeniu kontroli podatkowej;
- złożonej po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej;
- dokonanej w wyniku czynności sprawdzających.
3) podwyższoną - 150% stawki podstawowej. Obecnie wynosi 12%.
Podwyższoną stawkę odsetek za zwłokę stosuje się do zaległości w podatku VAT oraz w podatku akcyzowym w przypadku:
- zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku ujawnionych przez organ podatkowy w toku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego;
- korekty deklaracji:
- złożonej po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach, gdy nie stosuje się zawiadomienia - po zakończeniu kontroli podatkowej,
- dokonanej w wyniku czynności sprawdzających,
- złożonej po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej,
- jeżeli kwota zaniżenia zobowiązania podatkowego, zawyżenia kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku przekracza 25% kwoty należnej i jest wyższa niż pięciokrotna wysokość minimalnego wynagrodzenia w rozumieniu ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2015 r. poz. 2008 oraz z 2016 r. poz. 1265), obowiązującego w dniu następującym po dniu upływu terminu płatności zobowiązania lub terminu zwrotu;
- ujawnienia przez organ podatkowy w toku czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego niezłożenia deklaracji, mimo ciążącego obowiązku oraz braku zapłaty podatku.
Warto podkreślić, że obliczenie wysokości odsetek oraz ich wpłata na konto urzędu jest obowiązkiem podatnika.
Przypomnijmy również, że z uchwalonych przepisów specustawy wynika, iż Minister Finansów może w drodze rozporządzenia zaniechać w całości lub w części poboru odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych, określając w szczególności rodzaj podatku, zakres terytorialny zaniechania, okres, w którym następuje zaniechanie i grupy obowiązanych, których dotyczy zaniechanie, mając na względzie okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii w związku z COVID-19 oraz skutki nimi wywołane. Do chwili obecnej jednak takich rozporządzań nie wydano.
Kiedy nie nalicza się odsetek za zwłokę?
Artykuł 54 Ordynacji podatkowej przewiduje sytuacje, w których nie nalicza się odsetek za zwłokę. Są to następujące przypadki:
- za okres zabezpieczenia, od zabezpieczonej kwoty zobowiązania, jeżeli objęte zabezpieczeniem środki pieniężne, w tym kwoty uzyskane ze sprzedaży objętych zabezpieczeniem rzeczy lub praw, zostały zaliczone na poczet zaległości podatkowych,
- za okres od dnia następnego po upływie 14-dniowego terminu na przekazanie odwołania przez organ pierwszej instancji organowi odwoławczemu do dnia otrzymania odwołania przez organ odwoławczy,
- za okres od dnia następnego po upływie terminu wydania decyzji przez organ odwoławczy, do dnia doręczenia decyzji, jeżeli nie została ona wydana w terminie (na wydanie decyzji organ odwoławczy ma 2 miesiące od dnia otrzymania odwołania, a w przypadku spraw, w których przeprowadzono rozprawę lub strona złożyła wniosek o jej przeprowadzenie - 3 miesiące),
- w przypadku zawieszenia postępowania z urzędu - od dnia wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania do dnia doręczenia postanowienia o podjęciu zawieszonego postępowania,
- jeżeli wysokość odsetek nie przekracza 8,70 zł,
- za okres od dnia wszczęcia postępowania podatkowego do dnia doręczenia decyzji organu pierwszej instancji, jeżeli decyzja nie została doręczona w terminie 3 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania,
- za okres od dnia następnego po upływie 2 lat od dnia złożenia deklaracji, od zaległości związanych z popełnionymi w deklaracji błędami rachunkowymi lub oczywistymi omyłkami, jeżeli w tym okresie nie zostały one ujawnione przez organ podatkowy,
- za okres od dnia złożenia wniosku o wydanie decyzji określonej w art. 119zfa § 1 Ordynacji podatkowej do dnia cofnięcia skutków unikania opodatkowania zgodnie z art. 119zfk § 1 lub 2 Ordynacji podatkowej od zaległości podatkowych związanych z osiągnięciem korzyści podatkowej.
Odsetki za zaległości podatkowe a zawieszenie biegu terminów postępowań
Zgodnie z obowiązującą specustawą w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 zawieszeniu ulega bieg terminów procesowych i sądowych, w tym m.in. w kontrolach i postępowaniach prowadzonych na podstawie Ordynacji podatkowej, kontrolach celno-skarbowych, postępowaniach sądowo-administracyjnych i karno-skarbowych.
Zatem w sytuacji, gdy organ I instancji zakończył postępowanie podatkowe i wydał nieostateczną decyzję, z której wynika konieczność dopłaty podatku, a następnie weszła w życie specustawa zawieszająca terminy procesowe, bieg terminu do wniesienia odwołania od decyzji wymierzającej podatek, został zawieszony. Powyższe oznacza, że podatnik może, ale nie musi, wnosić odwołania do czasu zakończenia stanu epidemii albo zagrożenia epidemicznego.
Co więcej, podatnik nie musi płacić podatku aż do momentu otrzymania decyzji ostatecznej. Tylko decyzja ostateczna jest bowiem podstawą do prowadzenia egzekucji wobec podatnika.
Co z odsetkami od zaległości podatkowej w okresie zawieszenia biegu terminów postępowań ?
Jak wskazano powyżej, zgodnie art. 54 § 1 pkt 4 Ordynacji podatkowej, brak naliczania odsetek za zwłokę występuje w razie zawieszenia postępowania jednak tylko z urzędu, a nie w przypadku ustawowego zawieszenia biegu terminów.
Wydaje się więc, że w trakcie zawieszenia terminów postępowania na mocy specustawy w dalszym ciągu nalicza się odsetki od zaległości podatkowej.
Decydując się więc na złożenie odwołania, czy to w czasie epidemii czy po jej zakończeniu, warto przeanalizować swoje szanse na wygranie w sporze z organem. Jeśli jesteśmy w stanie uregulować podatek a nasze szanse na wygranie z organem podatkowym są niewielkie warto uiścić podatek w możliwie najszybszym terminie. W ten sposób unikniemy zapłaty ewentualnych odsetek od zaległości podatkowych.
Warto również zaznaczyć, że zapłata podatku nie powoduje, że tracimy możliwość uchylenia decyzji, z którą się nie zgadzamy. Spór z organem będzie trwał dalej, jednak odsetki od zaległości, które będziemy musieli zapłacić w przypadku przegrania sprawy nie narastają.
Zatem w zależności od konkretnej sytuacji może się okazać, że bardziej korzystne dla podatnika będzie zapłacenie podatku wynikającego z decyzji organu I instancji i na kolejnych etapach postępowania ubieganie się o jego zwrot.
Autor: Bożena Pawłowska, starszy konsultant podatkowy
