Polski Ład - najważniejsze zmiany podatkowe cz. 5 - zmiany na gruncie VAT

W module nr 5 zajmiemy się najważniejszymi zmianami zawartymi na gruncie VAT.

Dodatkowa zachęta do stosowania płatności bezgotówkowych – szybszy zwrot VAT

W ramach proponowanych zmian przewiduje się dodatkowo wprowadzenie instytucji szybszego zwrotu VAT dla tzw. „podatników bezgotówkowych”. Planowane przepisy przewidują, że spełniając odpowiednie warunki, podatnik będzie mógł otrzymać nadwyżkę podatku naliczonego w ciągu 15 dni licząc od terminu przewidzianego na złożenie deklaracji.

Podstawowym wymogiem, którego spełnienie pozwoli na uzyskanie przyśpieszonego zwrotu VAT będzie udowodnienie, że w okresie ostatnich trzech miesięcy:

• co najmniej 80% sprzedaży zostało zaewidencjonowane przy pomocy kas rejestrujących, umożliwiających połączenie i przesyłanie danych między kasą a Centralnym Repozytorium Kas (CRK) – kasy online i wirtualne;
• co najmniej 80% (a do końca 2023 roku – nie mniej niż 65%) sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kas rejestrujących zostało opłacone z wykorzystaniem instrumentów płatniczych, w tym również przy użyciu usługi polecenia przelewu.

Ponadto, aby otrzymać przyśpieszony zwrot VAT, należy spełnić warunki dodatkowe:

• przez poprzednie 12 miesięcy łączna wartość zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kas sprzedaży, wraz z podatkiem, nie będzie mogła być niższa niż 50 000 zł za każdy okres rozliczeniowy;
• kwota zwrotu VAT nie będzie mogła przekroczyć dwukrotności podatku wynikającego ze sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kas w danym okresie rozliczeniowym;
• kwota nadwyżki podatku naliczonego nad należnym, nierozliczona w poprzednich okresach rozliczeniowych i wykazana w bieżącej deklaracji, nie będzie mogła przekraczać 3 000 zł;
• podatnik, przez poprzednie 12 miesięcy, będzie musiał być zarejestrowany jako czynny podatnik VAT, składać deklaracje oraz prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu wyłącznie kas rejestrujących umożliwiających połączenie i przesyłanie danych do CRK;
• podatnik przez 3 miesiące poprzedzające ubieganie się o przyśpieszony zwrot VAT będzie musiał posiadać rachunek ujawniony na tzw. „białej liście”.

Tak więc, szybki 15-dniowy termin zwrotu VAT z pewnością wzbudzi duże zainteresowanie podatników. Niestety, rozbudowane i złożone warunki do jego otrzymania mogą sprawić, iż mechanizm będzie dość rzadko wykorzystywany. Niezrozumiałe jest również wykluczenie z preferencji najmniejszych podmiotów osiągających obroty niższe niż 50 000 zł za każdy okres rozliczeniowy.

Sankcje w VAT za brak zapewnienia możliwości dokonywania płatności bezgotówkowych

W związku z planowanym w Prawie przedsiębiorców koniecznością zapewnienia przez przedsiębiorców możliwości przyjmowania płatności bezgotówkowych przy użyciu instrumentu płatniczego, w przepisach ustawy o VAT resort finansów zdecydował się na wprowadzenie rozwiązań, które mają na celu czasowe ograniczenie niektórych preferencji w VAT podatnikom, którzy wbrew ww. obowiązkowi nie zapewnią gotowości do przyjmowania płatności bezgotówkowych.

W związku z tym, podatnikowi u którego zostało zidentyfikowane, że wbrew obowiązkowi nie zapewnił możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego w każdym miejscu, w którym działalność gospodarcza jest faktycznie wykonywana przewidziano:

• czasowe wyłączenie możliwości stosowania rozliczeń kwartalnych (zmiany w art. 99 ustawy o VAT),
• czasowe wyłączenie prawa do zwrotu VAT w terminie 25-dniowym (zmiany w art. 87 ustawy o VAT).

Co więcej, wyłączenie możliwości ubiegania się o zwrot VAT w przyśpieszonym terminie 25-dniowym przez podatników, u których w danym okresie zidentyfikowano, że nie dopełniali powyższego obowiązku, zwrot VAT w terminie 25-dniowym w takich przypadkach nie będzie przysługiwał zarówno za okres rozliczeniowy, w którym zostało to zidentyfikowane jak i za 6 kolejnych okresów rozliczeniowych.

Obowiązek składania deklaracji podatkowych za okresy miesięczne wystąpi począwszy od rozliczenia za pierwszy miesiąc kwartału w którym zidentyfikowano nieprawidłowość (jeżeli nastąpiło to w pierwszym lub drugim miesiącu kwartału) albo następujący po kwartale, w który to zidentyfikowano (jeżeli nastąpiło to w trzecim miesiącu kwartału). Powrót do rozliczenia kwartalnego będzie mógł nastąpić nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy następujących po ostatnim miesiącu kwartału, w którym nieprawidłowość została zidentyfikowana.

Wprowadzenie grup VAT

Celem proponowanego przez resort rozwiązania ma być umożliwienie podmiotom powiązanym finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie wspólnego rozliczania dla potrzeb VAT. Rozwiązanie przewidziane w projekcie ma charakter dobrowolny. Grupa VAT ma za zadanie znacznie uprościć rozliczenia pomiędzy jej członkami oraz zwiększyć efektywność finansową współpracy z innymi podmiotami z grupy.

Dyrektywa VAT, uprawnia państwa członkowskie do wprowadzenia przepisów umożliwiających tworzenie grup VAT w prawie krajowym. Funkcjonowanie grup VAT wprowadziło już 18 państw UE.

Pomimo istnienia analogicznego mechanizmu czyli Podatkowych Grup Kapitałowych na gruncie CIT, w podatku VAT koncepcja rozliczeń grupowych dotychczas w ogóle nie funkcjonuje. Wiąże się to ze żmudną koniecznością fakturowania transakcji wewnątrz grupy uwzględniając przepisy dotyczące podmiotów powiązanych, co dodatkowo utrudnia prowadzenie działalności.

Co więcej, MF ocenia że brak grup VAT zniechęca podatników do tworzenia PGK w CIT. Jak wynika z danych za lata 2010–2016 w Polsce zarejestrowano tylko 160 PGK, zaś w Belgii grup VAT w 2016 r. działało 2675.

Warto zaznaczyć, że zgodnie z ostateczną wersją projektu, przepisy te wejdą w życie z półrocznym opóźnieniem - od 1 lipca 2022 r., zamiast od 1 stycznia 2022 r. (w porównaniu do poprzedniej wersji ustawy zmieniającej opublikowanej dnia 26 lipca 2021 r.).

Wprowadzenie grup VAT – korzyści

Zasadniczy charakter dla funkcjonowania grup VAT ma mieć regulacja przewidująca, że dostawy towarów i świadczenia usług przez podmioty należące do grupy nie stanowią czynności podlegających opodatkowaniu VAT (planowany art. 8c ust. 1 ustawy o VAT). Oznacza to neutralność podatkową wewnątrz grupy VAT.

Wiąże się to z obopólnymi korzyściami zarówno dla podmiotów wchodzących w skład grupy VAT jak i dla administracji podatkowej.

Takie korzyści to m.in.:

• • mniej dokumentów do analizy dzięki mniejszej liczbie plików JPK_VAT zawierających w sobie deklarację VAT i ewidencję,
• • brak faktur wewnętrznych w ramach grupy (wystarczy wystawienie noty księgowej),
• • korzystny wpływ na płynność finansową należących do niej podmiotów,
• • dla obrotów wewnątrzgrupowych zostanie wyłączone stosowanie mechanizmu podzielonej płatności.

Co ważne, z charakteru grupy VAT wynika, że dostawy towarów i świadczenia usług przez podmiot należący do grupy w stosunku do podmiotu do niej nienależącego uważa się za dokonane przez tę grupę i odwrotnie.

Wprowadzenie grup VAT – zagrożenia

Oprócz wskazanych wcześniej korzyści należy również przyjrzeć się następującym konsekwencjom wynikającym z utworzenia grupy VAT: odpowiedzialności solidarnej członków grupy VAT, proporcji VAT oraz obowiązkach związanych z ewidencjonowaniem transakcji pomiędzy podmiotami w grupie.

Odpowiedzialność solidarna podmiotów wchodzących w skład grupy VAT oznacza wspólną odpowiedzialność za jej zobowiązania z tytułu podatku VAT należne za okres funkcjonowania tej grupy. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że odpowiedzialność ta będzie występować również po zakończeniu tego okresu.

Warto wspomnieć, że każdy z podmiotów tworzących grupę będzie musiał liczyć proporcję VAT we własnym zakresie. Oznacza to, że każdy podmiot wchodzący w jej skład będzie traktowany w tej kwestii niezależnie.

Co więcej, ustalana będzie również wspólna proporcja dla całej grupy VAT w przypadkach gdy nie będzie możliwe ustalenie kwot podatku naliczonego w stosunku do czynności mieszanych (umożliwiających prawo do odliczenia i nieumożliwiających). Sprawia to, że zasady odliczenia podatku naliczonego dla podmiotów rozliczających się proporcją mogą stać się skomplikowane i rodzą już od początku wiele wątpliwości.

Warto również pamiętać, że brak opodatkowania transakcji pomiędzy podmiotami w grupie VAT nie oznacza braku konieczności odpowiedniego ewidencjonowania tych transakcji. Można stwierdzić, że dotychczasowe obowiązki administracyjne zostaną zastąpione nowymi. Oznacza to, że pracy w tym zakresie nie ubędzie, choć wydaje się że patrząc całościowo implementacja grup VAT powinna przynieść więcej korzyści niż szkód tym bardziej, że pomysłodawcy projektu zrezygnowali z konieczności powiązania grup VAT z PGK. W efekcie wdrożenie grup VAT może być rozważane przez szeroką grupę podatników.

Opcja opodatkowania VAT usług finansowych

W projekcie ustawy wprowadzono w art. 43 ustawy o VAT dodatkowe ustępy 22-24 za pomocą których uregulowano możliwość wyboru opodatkowania VAT wybranych usług finansowych w modelu B2B. Usługi świadczone na rzecz konsumentów (klientów detalicznych) przez instytucje finansowe nadal będą obligatoryjnie zwolnione z VAT.

Na gruncie przepisów dyrektywy VAT usługi finansowe korzystają zasadniczo ze zwolnienia z VAT. Państwa członkowskie mogą natomiast wprowadzić możliwość wyboru przez podatnika opodatkowania świadczonych przez niego usług finansowych (art. 137 ust. 1 lit. a dyrektywy VAT). Opcja opodatkowania nie dotyczy jednak usług ubezpieczeniowych.

Jak wskazuje Ministerstwo Finansów, przyznanie podatnikom możliwości wyboru opodatkowania usług finansowych ma na celu zapewnienie większej neutralności VAT w sektorze finansowym, co mogłoby stanowić dodatkową zachętę do lokowania w Polsce nowych inwestycji podmiotów z branży finansowej.

Obecnie stosowane zwolnienie z VAT w tym zakresie powoduje, że podatek naliczony związany ze świadczeniem tych usług nie podlega co do zasady odliczeniu. Opodatkowanie usług finansowych spowoduje powstanie u podmiotów świadczących te usługi prawa do odliczenia podatku naliczonego przy zakupach związanych ze świadczeniem tych usług. Dokonanie wyboru opodatkowania usług finansowych będzie wiążące przez okres co najmniej 2 lat, po którym można ponownie dokonać wyboru zwolnienia z VAT.

Warunkiem niezbędnym do skorzystania z proponowanego rozwiązania będzie zawiadomienie właściwego naczelnika urzędu skarbowego o wyborze opodatkowania oraz oczywiście posiadanie statusu podatnika VAT czynnego.

Proponowane rozwiązania zakładają, że podatnik rezygnujący ze zwolnienia i wybierający opodatkowanie jest zobowiązany do opodatkowania wszystkich świadczonych przez siebie usług w zakresie:

• transakcji, łącznie z pośrednictwem, dotyczącym walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy,
• zarządzania funduszami,
• usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług oraz zarządzania kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę,
• usług w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzania gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę,
• usług w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług,
• usług, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w spółkach lub w innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają osobowość prawną,
• usług, których przedmiotem są instrumenty finansowe, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie.

Nie jest zatem możliwe zwolnienie z VAT części usług finansowych oraz opodatkowanie VAT tylko niektórych z nich. Jeżeli podatnik decyduje się na opodatkowanie wtedy powinien konsekwentnie opodatkować wszystkie ww. transakcje w modelu B2B.

 Broszurę omawiającą zmiany w Polskim Ładzie, możesz pobrać za darmo TUTAJ