Polski Ład, który wszedł w życie już 1 stycznia 2022 roku, przyniósł istotne zmiany przepisów o cenach transferowych. Zawarte w nim nowelizacje są w większości korzystne dla podatników (m.in. wydłużone terminy na sporządzenie i przedłożenie dokumentacji, większy zakresu wyłączeń z obowiązku dokumentacyjnego oraz nowe przypadki wyłączające konieczność sporządzania analizy porównawczej lub analizy zgodności), niektóre ze zmian mogą jednak skomplikować proces przygotowania dokumentacji, czy też utrudnić właściwą identyfikację obowiązków.
Uproszczenia dla mikro i małych przedsiębiorstw oraz dla transakcji z podmiotami z rajów podatkowych
W przypadku podmiotów powiązanych będących mikro i małymi przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy z 6 marca 2018 r. sporządzając lokalną dokumentację cen transferowych, zostaną one zwolnione z obowiązku dołączania do niej analizy cen transferowych. Zwolnienie znajdzie zastosowanie wobec przedsiębiorców, którzy w ostatnim roku podatkowym spełnili warunki określone w art. 7 ust. 1 pkt 1 i 2 prawa przedsiębiorców.
Ustawą nowelizującą doprecyzowano, że obowiązek dokumentowania tzw. transakcji rajowych, który wynika z art. 11o ust. 1–2 ustawy o CIT, w przypadku podatkowej grupy kapitałowej należy identyfikować z perspektywy każdego członka takiej grupy niezależnie. Obowiązek ten będzie zatem dotyczył nawet spółek, wchodzących w skład podatkowej grupy kapitałowej, która jest stroną transakcji innej niż transakcja kontrolowana zawarta z podmiotem z raju podatkowego lub transakcji kontrolowanej czy też innej niż kontrolowana jeżeli rzeczywisty właściciel jest podmiotem z raju podatkowego. Wobec tego nawet podmioty wchodzące w skład podatkowej grupy kapitałowej powinny dochować należytej staranności podczas weryfikacji, czy w danym roku podatkowym ich kontrahenci dokonywali rozliczeń z podmiotami rajowymi. Jednocześnie dokumentacja lokalna sporządzana dla transakcji innych niż transakcje kontrolowane, z podmiotami z rajów podatkowych nie musi zawierać analizy pporównawczej.
Zmiany dotyczące terminów
Kolejną korzyścią dla podatników jest wydłużenie czasu na sporządzenie lokalnej dokumentacji cen transferowych. Zgodnie z przepisami Polskiego Ładu ową dokumentację trzeba będzie sporządzić do końca 10 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego. Zmieniony termin ustawowy odnosi się do transakcji kontrolowanych i transakcji innych niż transakcje kontrolowane, realizowanych w roku podatkowym rozpoczynającym się po 31 grudnia 2021 r. Tym samym dla dokumentacji lokalnej sporządzanej za 2021 r. aktualny pozostaje termin dziewięciu miesięcy od zakończenia roku obrotowego. Zmianie nie uległ natomiast termin na sporządzenie dokumentacji grupowej cen transferowych, które zgodnie z przepisami nadal aktualnego stanu prawnego podatnik powinien złożyć do końca 12 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego (aktualnie obrotowego).
Kolejna zmiana dotycząca terminu z korzyścią dla podatników, w stanie prawnym od 1 stycznia 2022 r. dotyczy wydłużenia terminu na przedłożenie lokalnej dokumentacji cen transferowych w odpowiedzi na wezwanie organu podatkowego z 7 do 14 dni.
Wobec licznych zmian terminów oraz obowiązków dokumentacyjnych, zmieniona od 1 stycznia 2022 r. zostanie również forma sporządzania dokumentacji cen transferowych na format elektroniczny. Warto zauważyć, że ustawodawca doprecyzował oczekiwania wyłącznie wobec lokalnej dokumentacji cen transferowych, natomiast można się spodziewać, że podobny format będzie oczekiwany wobec dokumentacji grupowej.
Obligatoryjna elektroniczna postać dokumentacji podatkowej, dokumentacja na żądanie
W stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2022 r. lokalną dokumentację podatkową podatnik jest obowiązany sporządzać w postaci elektronicznej.
Utrzymano możliwość zobowiązania podatnika do sporządzenia dokumentacji podatkowej na żądanie - organ podatkowy może zwrócić się do podatnika niebędącego mikroprzedsiębiorcą w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 prawa przedsiębiorców z żądaniem sporządzenia i przedłożenia lokalnej dokumentacji cen transferowych do transakcji kontrolowanych, w stosunku do których obowiązek taki nie powstał lub w stosunku do których zastosowanie znalazło zwolnienie ustawowe. Przesłankami do wystąpienia z takim żądaniem mogą okoliczności wskazujących na prawdopodobieństwo zaniżenia wartości transakcji kontrolowanej lub niespełnienia warunków przewidzianych dla safe harbour.
Zmiany dotyczące określania wartości transakcji kontrolowanych
Od 1 stycznia 2022 r. doprecyzowano zasadę ustalania wartości transakcji w kwocie netto, poprzez dodanie warunku dotyczącego prawa do obniżenia bądź zwrotu podatku VAT. Wartość transakcji kontrolowanej pomniejsza się o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem podatku od towarów i usług, który zgodnie z przepisami o VAT nie stanowi podatku naliczonego, oraz naliczonego podatku od towarów i usług w tej części, w której zgodnie z przepisami o VAT podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług.
Ponadto w ustawie doprecyzowano sposób ustalania wartości transakcji kontrolowanych w przypadku transakcji pożyczkowych/depozytowych i umów spółek niemających osobowości prawnej. Aktualnie wartość ta ma odpowiadać:
- wartości kapitału – w przypadku pożyczki, kredytu lub depozytu,
- łącznej wartości wkładów wniesionych do spółki niemającej osobowości prawnej – w przypadku umowy takiej spółki.
Zmiany dotyczące raportowania i oświadczeń
Kolejna istotna zmiana ma miejscu w zakresie formularza TPR. Począwszy od 1 stycznia 2022 roku, adresatem formularza, którym wcześniej był szef KAS, stał się urząd skarbowy właściwy dla podmiotu powiązanego. Również w tym przypadku wydłużony został termin złożenia z 9 miesięcy obowiązujących w starym stanie prawnym do 11 miesięcy po zakończeniu roku podatkowego. Rozszerzył się też zakres transakcji koniecznych do ujawnienia w formularzu o te objęto nowo wprowadzonymi zwolnieniami dla transakcji z udziałem zagranicznego zakładu, transakcji w ramach safe harbour, transakcji refaktur oraz transakcji objętych uprzednim porozumieniem cenowym, porozumieniem inwestycyjnym albo porozumieniem podatkowym.
Dodatkowo w nowej wersji formularza TPR konieczne staje się zamieszczenie oświadczenia, że lokalna dokumentacja cen transferowych została sporządzona zgodnie ze stanem rzeczywistym, a ceny transferowe objęte tą dokumentacją są ustalane na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane (w zakresie transakcji niekorzystających ze zwolnienia z obowiązku sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych). Osobne oświadczenie nie będzie już składane.
Wskazano również wprost w ustawie (art. 11t ustawy o CIT/art. 23zb ustawy o PIT), że w przypadku świadczeń nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych stanowiących przychód, dopuszczalne jest ich zadeklarowanie jako transakcji realizowanych na warunkach rynkowych.
Zmianą objęto również krąg osób uprawnionych do podpisania formularza TPR:
- W przypadku podmiotu powiązanego będącego osobą fizyczną podpis składa ta osoba fizyczna;
- W przypadku podmiotu powiązanego będącego przedsiębiorcą zagranicznym posiadającego oddział działający na terytorium Polski – podpisuje osoba upoważniona przez przedsiębiorcę zagranicznego do reprezentowania go w oddziale;
- W pozostałych przypadkach dokument podpisuje kierownik jednostki w rozumieniu ustawy o rachunkowości (gdy jednostką kieruje organ wieloosobowy – wyznaczona osoba wchodząca w skład tego organu).
Zmiany dotyczące sankcji karnoskarbowych
W zakresie czynności objętych sankcjami karnoskarbowymi dokonano zmian polegających na objęciu sankcjami tych czynności, które wcześniej nie wiązały się z możliwością nałożenia sankcji.
I tak od 1 stycznia 2022 r. karze grzywny do 720 stawek dziennych podlega podmiot:
- który wbrew obowiązkowi nie sporządza lokalnej dokumentacji cen transferowych,
- który wbrew obowiązkowi nie dołącza do lokalnej dokumentacji cen transferowych grupowej dokumentacji cen transferowych,
- który wprawdzie sporządza lokalną dokumentację cen transferowych albo grupową dokumentację cen transferowych, ale robi to niezgodnie ze stanem rzeczywistym,
- który nie składa właściwemu organowi podatkowemu informacji o cenach transferowych (czyli tzw. formularza TPR, który będzie zawierał oświadczenie o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych),
- który wprawdzie składa informację o cenach transferowych, ale podaje w niej dane niezgodne z lokalną dokumentacją cen transferowych,
- który wprawdzie składa ww. informację o cenach transferowych, ale podaje w niej dane niezgodne ze stanem rzeczywistym.
Natomiast karze grzywny do 240 stawek dziennych podlega podmiot:
- który lokalną dokumentację cen transferowych albo grupową dokumentację cen transferowych sporządza po terminie,
- który po terminie składa informację o cenach transferowych.
