Kiedy PCC a Kiedy VAT
Przy zawieraniu umowy sprzedaży samochodu podlegającej podatkowi od czynności cywilnoprawnych na mocy art. 1 pkt 1 lit. a obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych ciąży na kupującym i powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, czyli w momencie podpisania umowy sprzedaży. Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy PCC stawka podatku w przypadku sprzedaży między innymi rzeczy ruchomych jakimi są samochody wynosi 2%. Na mocy art. 4 pkt 1 ustawy PCC obowiązek podatkowy przy umowie sprzedaży ciąży na kupującym, który jest zobowiązany w ciągu 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych oraz obliczyć i wpłacić podatek. Gdyby strony umowy zdecydowały się na zawarcie przedmiotowej umowy w formie aktu notarialnego, za obliczenie i wpłatę podatku nie będzie odpowiadał kupujący, bowiem notariusz realizując funkcję płatnika odpowiada za pobranie podatku i odprowadzenie go na rachunek Urzędu Skarbowego. Ze względu na charakter artykułu, trudno jest powołać się na szczegółowe dane statystyczne, jednak z pobieżnej obserwacji zachowań przedsiębiorców można wysnuć wniosek, iż w większości przypadków nabycia samochodu do prowadzenia działalności gospodarczej nie dochodzi do powstania obowiązku podatkowego z tytułu tego podatku. Spowodowane jest to tym, iż większość transakcji zakupu samochodu do prowadzenia działalności gospodarczej zawierana jest między podatnikami podatku VAT dla których czynność ta będzie realizowana jako czynność opodatkowana z zastosowaniem stawki opodatkowanej lub zwolnionej, co z punktu widzenia treści ustawy PCC ma kluczowe znaczenie. Zgodnie z art. 2 pkt 4 ustawy PCC podatkowi nie podlegają czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest zwolniona z podatku od towarów i usług. Punkt ciężkości leży po stronie realizacji samej czynności sprzedaży, a nie zakresu podmiotowego stron umowy, tzn. z punktu widzenia PCC faktycznie w zasadzie bez znaczenia pozostaje status podatkowy nabywcy (o ile przy tej realizacji zakupu kupujący nie ma charakteru podatnika VAT zobowiązanego do samodzielnego naliczenia podatku wg. stawki opodatkowanej lub zwolnionej) ważne jest natomiast czy strony umowy traktują daną czynność kupna-sprzedaży samochodu jako czynność opodatkowaną lub zwolnioną realizowaną przez czynnego podatnika VAT dla tej transakcji.
Przedsiębiorcy często błędnie interpretują treść powołanego przepisu, uznając że jeżeli nabywca lub sprzedawca posiadają status podatnika VAT niezależnie od statusu podatkowego transakcji związanej z nabyciem samochodu już to upoważnia do zastosowania wyłączenia transakcji z PCC. Wyłączone z PCC są tylko te transakcje, w których wystąpi podatnik VAT uznający zawartą transakcję za czynność, zrealizowaną w ramach prowadzonej działalności, z zastosowaniem stawki opodatkowanej VAT lub zwolnionej. Sprzedający jest zobowiązany wystawić fakturę VAT dokumentującą tę transakcję i dokonać odpowiedniego rozliczenia podatku należnego. Jeśli przedsiębiorca realizuje zakup samochodu od osoby, która dla tej czynności nie jest podatnikiem VAT skutkuje to powstaniem obowiązku zapłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych przy zastosowaniu stawki z art. 7 ustawy PCC. Z uwagi na treść art. 4 pkt 1 ustawy PCC, obecnie nie ma możliwości zawarcia w umowie sprzedaży klauzuli, iż za odprowadzenie podatku odpowiada sprzedający lub też strony po połowie, obowiązek podatkowy z tego tytułu przypisany jest przepisem bezwzględnie obowiązującym wyłącznie nabywcy.
Jeśli przedsiębiorca zdecyduje się zrealizować czynność zakupu jako czynność nie podlegającą opodatkowaniu VAT, czyli nabędzie samochód od osoby, która dla tej czynności nie będzie podatnikiem zapłaci PCC od wartości brutto samochodu.
Nie bez znaczenia, jako czynność niepodlegająca opodatkowaniu VAT, została zdefiniowana czynność realizowana przez podmiot, który dla danej transakcji sprzedaży samochodu nie jest podatnikiem VAT. Może to być zatem osoba nieprowadząca działalności gospodarczej, może być to również podatnik VAT osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, który decyduje się sprzedać samochód z majątku prywatnego. Dla kupującego istotne zatem jest upewnienie się czy nabywany samochód stanowi majątek firmowy przedsiębiorcy będącego podatnikiem podatku VAT, czy jest być może składnikiem majątku prywatnego tej strony umowy. Tylko w przypadku sprzedaży samochodu będącego składnikiem majątku podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą transakcja ta będzie podlegała wyłączeniu z reżimu przepisów ustawy PCC dotyczących powstania obowiązku podatkowego. Z racji tego, że obowiązek uiszczenia podatku PCC ciąży na kupującym, powinien zwrócić on szczególną uwagę, czy samochód należy do przedsiębiorstwa, czy jest składnikiem majątku prywatnego przedsiębiorcy dokonującego sprzedaży.
