Spółka wezwała organ do usunięcia naruszeń prawa poprzez uchylenie zaskarżonego postanowienia i do niezwłocznego zwrotu nadwyżki podatku. Organ nie udzielił odpowiedzi na powyższe wezwanie i nie dokonał zwrotu rzeczonej nadwyżki.
Wymóg należytego uzasadnienia stanowiska organu wynika z charakteru postępowania weryfikacyjnego. Uzasadnienie decyzji stanowi punkt wyjścia dla oceny czy organ podatkowy nie przekroczył granic uznania administracyjnego. Jeśli postanowienie w tym przedmiocie nie wyjaśnia bezpośrednio jakie istotne wątpliwości stoją na przeszkodzie do zwrotu VAT, to postanowienie takie podlega uchyleniu.
W sprawie rozpoznanej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu z 12 lutego 2015 r., sygn. akt I SA/Po 1082.14, spółka złożyła deklarację VAT za lipiec 2014 r. wraz z wnioskiem o przyspieszenie terminu zwrotu podatku (VAT-ZT).
Organ w trakcie prowadzonych czynności uznał za konieczne przeprowadzenie weryfikacji rozliczeń Spółki z kontrahentami celem ustalenia prawidłowości i rzetelności transakcji dokonywanych przez nią w ramach dostaw wewnątrzwspólnotowych. Decyzja ta była umotywowana toczącym się postępowaniem kontrolnym przeciwko Spółce za okres objęty wnioskiem o zwrot VAT. Zdaniem organu okoliczność ta była wystarczającą przesłanką do przedłużenia terminu zwrotu różnicy podatku wykazanego w deklaracji VAT-7 za miesiąc lipiec 2014 r.
Spółka wezwała organ do usunięcia naruszeń prawa poprzez uchylenie zaskarżonego postanowienia i do niezwłocznego zwrotu nadwyżki podatku. Organ nie udzielił odpowiedzi na powyższe wezwanie i nie dokonał zwrotu rzeczonej nadwyżki.
Decyzja ta została zaskarżona przez Spółkę. W skardze podniesiono uchybienia dotyczące m.in. braku przewidywanej daty, kiedy podatnik może liczyć na zwrot podatku, nie zostało wskazane w jakim zakresie rozliczenia Spółki budzą wątpliwości organu oraz jakie czynności weryfikacyjne podjęto.
Stanowisko sądu
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uchylił zaskarżone postanowienie. W uzasadnieniu wyroku sąd odniósł się do treści art. 87 ust 2. zdanie drugie w kontekście zasadności wydania postanowienia o przedłużeniu terminu. Ocenie zostało poddane uzasadnienie, które zostało uznane przez sąd za wyjątkowo lakoniczne i sprowadzające się jedynie do wskazania podstawy faktycznej dotyczącej dat i terminów czynności strony i organu. Sąd stwierdził, że taka konstrukcja uzasadnienia narusza przepisy Ordynacji podatkowej traktujących o właściwej budowie decyzji podatkowej.
Stosowanie przepisów ustawy o VAT dotyczących zwrotu podatku opiera się na uznaniu administracyjnym, przy czym jest ono ograniczone okolicznościami warunkującymi możliwość skorzystania z tego uprawnienia, gdy organ stwierdzi, że „zasadność zwrotu wymaga dodatkowego zweryfikowania”. Decyzja wydana na podstawie uznania administracyjnego podlega jednak kontroli sądowej, a punktem odniesienia jest uzasadnienie postanowienia, które w kontekście takiego modelu decyzyjnego ma kluczowe znaczenie. Ocena tego typu decyzji sprowadza się do badania, czy organ podatkowy uwzględnił całokształt okoliczności faktycznych mających wskazywać na wyrażone w przepisach przesłanki warunkujące zastosowanie danej normy, oraz czy w ramach uznania nie naruszono swobodnej oceny dowodów.
Kontroli nie podlega zatem uznanie samo w sobie, lecz sposób w jaki nastąpiło zgromadzenie i rozpatrzenie materiału dowodowego, uzasadnienie stanowiska organu oraz czy „swobodne uznanie organu nie przekształciło się w uznanie dowolne”. Konieczne jest zatem rozważenie całokształtu materiału dowodowego, a poprzedzać je powinno jego wyczerpujące zebranie oraz wyjaśnienie okoliczności faktycznych.
Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że postanowienie przedłużające termin zwrotu podatku nie może być dowolnie uzasadniane. Podatnikowi w takich sytuacjach przysługuje jasna informacja, z czego wynika powód zakwestionowania zasadności zwrotu. Brak uzasadnienia spełniającego powyższe warunki narusza ogólne zasady postępowania podatkowego, w tym zasadę zaufania obywatela to organów podatkowych.
