Istotą zaproponowanych zmian ma być nie tyle dokonanie modyfikacji przepisów w zakresie osoby podatnika, co jednoznaczne wskazanie, że posadowienie infrastruktury elektroenergetycznej służącej do przesyłania i dystrybucji energii elektrycznej nie zmienia sposobu opodatkowania tych gruntów, a samo umieszczenie linii elektroenergetycznej napowietrznej – nad gruntem i kablowej – w gruncie, nie stanowi zajęcia tego gruntu na prowadzenie działalności gospodarczej.
Obecny stan prawny
Na obecną chwilę grunty mogą podlegać opodatkowaniu podatkiem rolnym, podatkiem od nieruchomości lub podatkiem leśnym na podstawie przepisów jednej z ustaw: ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1892, z późn.zm.), ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1785, z późn. zm.) i ustawy z dnia 30 października 2002 r. o podatku leśnym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1821). Wszystko zależy od kwalifikacji danego gruntu jako gruntu rolnego, leśnego bądź zajętego na prowadzenie działalności gospodarczej. Stosownie bowiem do art. 1 ustawy o podatku rolnym opodatkowaniu tym podatkiem podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Lasy podlegają opodatkowaniu podatkiem leśnym, o ile nie są zajęte na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna (art. 1 ust. 1 ustawy o podatku leśnym). Natomiast ustawa o podatkach i opłatach lokalnych w art. 2 ust 1 stanowi, że opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane: grunty, budynki lub ich części, budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają natomiast użytki rolne lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej.
Wszystkie trzy ustawy w bardzo podobny sposób definiują podatnika. Uznaje się za niego osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące:
-
właścicielami (gruntów, lasów bądź nieruchomości lub obiektów budowlanych),
-
posiadaczami samoistnymi (gruntów, lasów bądź nieruchomości lub obiektów budowlanych),
-
użytkownikami wieczystymi (gruntów, lasów bądź nieruchomości lub obiektów budowlanych),
-
posiadaczami (gruntów, lasów bądź nieruchomości lub obiektów budowlanych) stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego,
W związku z powyższym uznanie gruntów za zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej powoduje ich opodatkowanie podatkiem od nieruchomości według stawki właściwej dla gruntów związanych z działalnością gospodarczą. Zdarza się, że rolnicy będący właścicielami gruntów otrzymują od gminnych organów podatkowych decyzje wymiarowe, z których wynika, że są zobowiązani do płacenia podatku od nieruchomości od gruntów, na których są umiejscowione słupy energetyczne będące własnością przedsiębiorstw zajmujących się przesyłem energii elektrycznej, według stawek jak dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Takie postępowanie wydaje się jednak nadmiernym fiskalizmem. O ile obciążenie podatkiem od nieruchomości zakładów energetycznych będących właścicielami gruntów, na których posadowione są instalacje elektroenergetyczne jest jak najbardziej uzasadnione, o tyle obciążanie wyższym podatkiem rolników, których grunty bądź lasy obciążone są odpłatną służebnością przesyłu na rzecz ww. przedsiębiorstw wydaje się być nadmiernym fiskalizmem.
Stanowisko Ministerstwa Finansów oraz sądów administracyjnych
Niemniej taką niekorzystną dla podatników interpretację przepisów podatkowych potwierdza nie tylko ministerstwo finansów, lecz także sądy administracyjne.
W odpowiedzi na interpelację poselską Sekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Wiesław Janczyk w dniu 12 marca 2018 r. wskazał, że z ustanowieniem służebności przesyłu nie wiąże się uzyskanie podmiotowości podatkowej na gruncie przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Powołał się przy tym na przepisy kodeksu cywilnego zwracając uwagę na to, że:
Treść prawa służebności przesyłu wynika z art. 3051 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459, z późn.zm.). Zgodnie z tym przepisem nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 Kc, tj. urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń.
Zgodnie z art. 352 § 1 Kodeksu cywilnego, kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności, jest posiadaczem służebności. Posiadanie służebności stanowi odrębny od posiadania rzeczy, w tym od posiadania samoistnego i zależnego, rodzaj posiadania prawa („Korzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorców przesyłowych - właścicieli urządzeń przesyłowych”, Małgorzata Balwicka-Szczyrba). Posiadacz służebności, co do zasady, nie włada nieruchomością, lecz jedynie faktycznie z niej korzysta. Jedynie wyjątkowo przedsiębiorców przesyłowych można kwalifikować jako posiadaczy zależnych, jeżeli będą oni władać nieruchomością jak użytkownik, najemca, dzierżawca lub osoba mająca inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad rzeczą. Przedsiębiorca przesyłowy może być też posiadaczem samoistnym (tamże).
Takie stanowisko potwierdzają również sady administracyjne. Przykładowo w wyroku z dnia 9 czerwca 2016 r. sygn. akt II FSK 1156/14 Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że:
(…)sporne grunty udostępnione zakładowi energetycznemu na posadowienie na nich słupów przesyłowych oraz rozciągnięcie pomiędzy nimi sieci energetycznych, a także w celu utrzymania i umożliwienia prawidłowej eksploatacji, konserwacji, remontu i modernizacji linii i urządzeń elektroenergetycznych, w sposób gwarantujący niezawodność funkcjonowania systemu dystrybucyjnego, zajęte zostały na prowadzenie działalności gospodarczej polegającej na przesyłaniu energii elektrycznej, tj. działalności innej niż działalność leśna.(…)
Prawidłowe odczytanie normy prawnej zawartej w art. 2 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych pozwala na stwierdzenie, że grunty znajdujące się pod pasami technicznymi, usytuowane pod napowietrznymi liniami energetycznymi, są gruntami zajętymi na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie przesyłu przez przedsiębiorstwo energetyczne energii elektrycznej, a tym samym grunty te stosownie do treści art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o podatkach i opłatach lokalnych podlegają opodatkowaniu najwyższymi stawkami podatku od nieruchomości.
Konsekwentnie zatem uznaje się, że podatnikiem podatku od nieruchomości pozostaje rolnik władający jednym z praw własności do gruntu, bez względu na fakt obciążenia gruntów odpłatną służebnością przesyłu na rzecz przedsiębiorstw energetycznych.
Propozycja zmian
Ministerstwo finansów zauważa ten problem. Z opublikowanych na stronie Kancelarii Prezesa Rady Ministrów wyjaśnień wynika, że będzie on przedmiotem prac legislacyjnych. Na obecną chwilę nie ukazał się jeszcze projekt ustawy zmieniającej, jednakże z informacji podanych przez resort wynika, że zmiana będzie miała na celu eliminację uznaniowości organów podatkowych i rozbieżności w orzecznictwie w kwestii opodatkowania zarówno w zakresie przedmiotowym, jak i podmiotowym gruntów, na których posadowione są urządzenia infrastruktury elektroenergetycznej. Istotą zaproponowanych zmian ma być nie tyle dokonanie modyfikacji przepisów w zakresie osoby podatnika, co jednoznaczne wskazanie, że posadowienie infrastruktury elektroenergetycznej służącej do przesyłania i dystrybucji energii elektrycznej nie zmienia sposobu opodatkowania tych gruntów, a samo umieszczenie linii elektroenergetycznej napowietrznej – nad gruntem i kablowej – w gruncie, nie stanowi zajęcia tego gruntu na prowadzenie działalności gospodarczej.
Autor:
Marcin Kołkowicz
Doradca podatkowy, konsultant podatkowy w Russell Bedford Poland Sp. z o.o., absolwent Administracji, Zarządzania oraz Marketingu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II. Tematyką prawa podatkowego zajmuje się od 2012 roku. Doświadczenie zdobywał w lubelskich oraz w warszawskich kancelariach doradztwa podatkowego. Autor i współautor wielu publikacji podatkowych, w szczególności dla portalu prawno-podatkowego TaxFin.pl. W swojej karierze zajmował się zarówno zagadnieniami dotyczącymi podatków bezpośrednich jak i pośrednich, ze szczególnym uwzględnieniem podatku od towarów i usług (VAT).
