Art. 15 ust 4 i 5 przywołanej ustawy stanowi, że w przypadku osób fizycznych prowadzących wyłącznie gospodarstwo rolne, leśne lub rybackie za podatnika uważa się osobę, która złoży zgłoszenie rejestracyjne, o którym mowa w art. 96 ust. 1. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do osób fizycznych prowadzących wyłącznie działalność rolniczą w innych niż wymienione w ust. 4 przypadkach. Przepis ten przyjmuje założenie, że w przypadku prowadzenia gospodarstwa rolnego przez kilka osób, za podatnika VAT uznaje się wyłącznie osobę, która dokonała zgłoszenia rejestracyjnego jako podatnik VAT czynny. Pozostałe osoby prowadzące wspólne gospodarstwo rolne mogą być uznane za podatnika jedynie w odniesieniu do działalności gospodarczej wykraczającej poza zakres działalności rolniczej określonej w słowniczku ustawowym – art. 2 ust 15 oraz 21 w związku z załącznikiem nr 2 do ustawy o VAT.
W przypadku prowadzenia przez małżeństwo wyłącznie gospodarstwa rolnego lub innej działalności rolniczej, jeżeli jeden z małżonków dokonał już zgłoszenia rejestracyjnego jako podatnik VAT czynny, drugi z małżonków może być podatnikiem VAT czynnym jedynie w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej wykraczającej poza zakres przedmiotowy działalności rolniczej
Stanowisko NSA
Takie rozumienie tego przepisu potwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wydanym niedawno wyroku z dnia 10 kwietnia 2018 r., sygn. akt I FSK 1005/16. Przedmiotem rozstrzygnięcia była skarga kasacyjna od wyroku WSA w Warszawie na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 30 czerwca 2015 r. w przedmiocie podatku od towarów i usług. Sprawa dotyczyła współmałżonków prowadzących gospodarstwo rolne, w którym podatnikiem podatku VAT od 1 maja 2009 r. był mąż Skarżącej. W dniu 30 lipca 2012 r. Skarżąca złożyła zgłoszenie rejestracyjne w zakresie podatku od towarów i usług (VAT-R), rezygnując ze zwolnienia podmiotowego, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT z dniem 1 sierpnia 2012 r. Jako przeważający rodzaj działalności wskazała wynajem i dzierżawę maszyn i urządzeń rolniczych. Organ podatkowy z jednej strony odmówił skarżącej prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktur zakupowych dotyczących ciągnika i maszyn rolniczych zakupionych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Wskazał bowiem, że Skarżąca nie jest czynnym podatnikiem podatku VAT, pomimo dokonania zgłoszenia rejestracyjnego VAT–R, a w związku z czym zakupione towary i usługi nie są w żaden sposób związane z wykonywaniem przez nią czynności opodatkowanych. Z drugiej strony NSA stwierdził, że Skarżąca – stosownie do treści art. 108 ust. 1 ustawy o VAT . – jest zobowiązana do zapłaty podatku od towarów i usług wykazanego w wystawionych przez nią w sposób nieuprawniony fakturach sprzedaży usług rolniczych.
Rozłączny VAT małżonków możliwy poza przedmiotową działalnością
Zarówno Wojewódzki Sąd Administracyjny jak i Naczelny Sąd Administracyjny zgodzili się z rozstrzygnięciem dokonanym przez organ podatkowy. Sądy uznały, że działalność Skarżącej polegająca na wynajmie maszyn i sprzętu rolniczego nie jest odrębną działalnością gospodarczą od działalności gospodarstwa rolnego prowadzonego we wspólności małżeńskiej. NSA w uzasadnieniu wyroku wskazał, że normy art. 15 ust. 4 i 5 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług należy rozumieć tak, że w przypadku prowadzenia przez małżeństwo wyłącznie gospodarstwa rolnego lub innej działalności rolniczej, jeżeli jeden z małżonków dokonał już zgłoszenia rejestracyjnego jako podatnik VAT czynny, drugi z małżonków może być podatnikiem VAT czynnym jedynie w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej wykraczającej poza zakres przedmiotowy działalności rolniczej określony w art. 2 pkt 15 u.p.t.u.
Autor:
Marcin Kołkowicz
Doradca podatkowy, konsultant podatkowy w Russell Bedford Poland Sp. z o.o., absolwent Administracji, Zarządzania oraz Marketingu Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II. Tematyką prawa podatkowego zajmuje się od 2012 roku. Doświadczenie zdobywał w lubelskich oraz w warszawskich kancelariach doradztwa podatkowego. Autor i współautor wielu publikacji podatkowych, w szczególności dla portalu prawno-podatkowego TaxFin.pl. W swojej karierze zajmował się zarówno zagadnieniami dotyczącymi podatków bezpośrednich jak i pośrednich, ze szczególnym uwzględnieniem podatku od towarów i usług (VAT).
