Apple zasypał gruszki w popiele – przegrana giganta technologicznego w sporze o znak towarowy

Decyzją wydaną w dniu 18 stycznia 2017 r., Piąta Izba Odwoławcza EUIPO stwierdziła, że istnieje nieznaczne wizualne podobieństwo oraz słabe podobieństwo w aspekcie koncepcyjnym pomiędzy spornymi znakami, ze względu na to,  że obydwa znaki towarowe przedstawiają owoc z szypułką lub liściem, w formie sylwetek owoców zwieńczonych smukłą figurą o podłużnym kształcie pochyloną w kierunku prawego górnego rogu.

EUIPO w uzasadnieniu decyzji stanął na stanowisku, że unikalność i wysoka renoma wcześniejszego znaku pozwalają na skojarzenie obydwu znaków towarowych, co w konsekwencji uzasadnia wystąpienie ryzyka, że korzystanie ze znaku towarowego będącego przedmiotem zgłoszenia przyniosłoby nienależyte korzyści wynikające z odróżniającego charakteru oraz renomy wcześniejszego znaku. EUIPO podkreślił także, że skojarzenie to bazuje na okoliczności, że użycie owoców jako znaku towarowego jest wysoce odróżniającą się i niespotykaną praktyką w sektorze właściwym dla spornych znaków towarowych, a sam zgłoszony znak towarowy ma charakter aluzyjny i „nieco kpiący” względem wcześniejszego znaku.

Orzeczenie TSUE wydane przez Sąd (General Court) 

W dniu 31 stycznia 2019 r., w wyniku złożonego przez Pear Technologies Limited odwołania, Sąd Unii Europejskiej stwierdził nieważność decyzji Piątej Izby Odwoławczej EUIPO z dnia 18 stycznia 2017 r. (sprawa R 860/2016-5), dokonując szczegółowej analizy porównawczej znaków towarowych, zestawiając je na dwóch płaszczyznach: wizualnej oraz koncepcyjnej.

Porównanie znaków towarowych na płaszczyźnie wizualnej

W pierwszej kolejności Sąd zwrócił uwagę, że teza postawiona przez EUIPO w uzasadnieniu decyzji, tj. że wizualnie obydwa znaki towarowe przedstawiają owoc z liściem lub szypułką, oparta jest na abstrakcyjnym i nieprecyzyjnym opisie spornych znaków. Sąd stanowczo podkreślił, że w rzeczywistości znaki stanowią przedstawienie dwóch odmiennych owoców, jabłka oraz gruszki, które w aspekcie wizualnym są łatwe i ewidentne do rozróżnienia przez właściwy krąg odbiorców.

Następnie Sąd wskazał, że konkretne elementy znaków towarowych reprezentujące liść lub szypułkę mają inny kształt i rozmiar w spornych znakach, a w konsekwencji będą postrzegane jako obrazujące odmienne przedmioty.

W warstwie semantyczno-wizualnej, w ocenie Sądu, obecność elementu słownego „PEAR” (gruszka) w zgłoszonym znaku świadczy o wyraźnej różnicy pomiędzy spornymi znakami towarowymi, bowiem wcześniejszy znak towarowy nie zawiera elementu „PEAR” lub innego elementu, który mógłby być podobny z wizualnego punktu widzenia.

Sąd stwierdził również, że zgłoszony znak towarowy, w przeciwieństwie do wcześniejszego znaku, nie stanowi ani nie przywodzi na myśl sylwetki owocu o zaokrąglonym kształcie oraz o gładkiej i smukłej powierzchni. Zgłoszony znak towarowy stanowią prostokąty o różnym rozmiarze w znacznej liczbie, które to dopiero w postrzeganiu odbiorcy przyjmują obraz gruszki, a kształt oraz kontur gruszki są przedstawione jedynie w sposób dorozumiany. W zaistniałym kontekście, Sąd zwraca także uwagę na okoliczność, że ogólny kształt spornych znaków przedstawia jeden z owoców jako „nadgryziony”, a drugi jako pełny, „nienadgryziony”.

W ocenie Sądu należy zauważyć, że nie zostało wyjaśnione przez EUIPO z jakich powodów znaki towarowe, z jednej strony przedstawiający jabłko z charakterystycznym liściem, a z drugiej przedstawiający gruszkę z charakterystyczną szypułką miałyby cechować się pewnym stopniem wizualnego podobieństwa.

Odnosząc się natomiast do poglądu EUIPO, że ze względu na renomę wcześniejszego znaku towarowego, odbiorcy byliby w stanie powiązać ze sobą sporne znaki towarowe, Sąd przypomniał, że reputacja wcześniejszego znaku towarowego jest przesłanką nie podobieństwa spornych znaków towarowych, a istnienia związku pomiędzy nimi w postrzeganiu odbiorców i tylko w przypadku gdy sporne znaki towarowe cechują się pewnym podobieństwem, a wtedy konieczne staje się dokonanie ogólnej oceny istnienia potencjalnego związku pomiędzy znakami towarowymi w postrzeganiu odbiorcy.

Podsumowanie stanowiska podobieństwa wizualnego

Sporne znaki będą natychmiastowo postrzegane jako przedstawiające odmienne owoce. Ponadto, kształty symbolizujące przedstawione owoce są odmienne w ogólności. Gruszka jest przedstawiona w znaku towarowym mozaiką licznych prostokątów o różnych rozmiarach, nie tworząc wyraźnych krawędzi zarysu.

Zgłoszony znak towarowy nie zawiera elementu „ugryzienia” charakterystycznego dla wcześniejszego znaku oraz finalnie element słowny „gruszka” w zgłoszonym znaku towarowym nie znajduje swojego odpowiednika we wcześniejszym znaku.

Porównanie znaków towarowych na płaszczyźnie koncepcyjno-znaczeniowej

Pochylając się nad porównaniem spornych znaków towarowych na płaszczyźnie koncepcyjnej, Sąd uznał za wyraźnie dostrzegalne różnice w płaszczyźnie koncepcyjno-znaczeniowej.

W pierwszej kolejności Sąd wywiódł, że sporne znaki towarowe obrazują dwa odmienne przedmioty, to jest jabłka i gruszki. W ocenie Sądu, odbiorcy z łatwością dostrzegą różnicę w znaczeniu semantycznym przekazywanym przez znaki towarowe. Co więcej, obydwa znaki towarowe w żaden sposób nie współdzielą koncepcji „nadgryzionego owocu”, bowiem pomimo jego abstrakcyjnej stylizacji, zgłoszony znak towarowy przywodzi na myśl całą, „nienadgryzioną” gruszkę.

Sąd zwrócił także uwagę, że sporne znaki towarowe przywołują ideę owocu jedynie pośrednio, bezpośrednio odwołując się do nadgryzionego jabłka z listkiem oraz gruszki z szypułką. Trafnie podnosi Sąd, że skoro zgłoszony znak towarowy nie wykazuje żadnych śladów ugryzienia ani listka, w przeciwieństwie do wcześniejszego znaku towarowego przedstawiającego „nadgryzione jabłko” z listkiem, trudno wyobrazić sobie, że odbiorcy stosować będą pojęcie „owocu” zamiast „jabłko” lub „gruszka” wraz z ich charakterystycznymi cechami w odniesieniu do spornych znaków.

Sąd odniósł się także do tezy postawionej przez EUIPO, że jabłka oraz gruszki są często ze sobą kojarzone na wiele sposobów oraz stanowią częstą alternatywę względem siebie, a więc są podobne do siebie i istnieje pomiędzy tymi owocami swoista „rywalizacja”. W pierwszej kolejności Sąd wskazał, że EUIPO nie przedłożył konkretnego materiału dowodowego na poparcie tejże tezy, a następnie niewłaściwe odczytał kontekst językowo-znaczeniowy przysłów występujących w językach Państw Unii Europejskiej, najczęściej uwypuklają one bowiem okoliczność, że jabłka i gruszki stanowią odmienne owoce przywodzące na myśl odmienne cechy i walory, a więc nie jest możliwe ich porównywanie. Wspomniana okoliczność samoistnie świadczy raczej o braku podobieństwa między znakami towarowymi niż o jego występowaniu.

Ponadto Sąd zauważył, że przeznaczenie gospodarcze jabłek i gruszek nie świadczy o ich podobieństwie w kontekście rozpatrywania podobieństwa znaczeniowego znaku towarowego, a ewentualnie może być argumentem jedynie w przypadku kwestionowania zakresu towarów i usług objętych znakiem towarowym według klasyfikacji nicejskiej. Wspomniane kryteria zastosowane wobec dwóch produktów nie dają się łatwo przenieść na grunt oceny podobieństwa koncepcyjnego dwóch znaków towarowych, mając na uwadze okoliczność zakres produktów, których możliwe jest uznanie za podobne jest bardzo szeroki i zawiera w sobie produkty z różnych klasyfikacji.

Finalnie Sąd stanął na stanowisku, że bliskie pokrewieństwo biologiczne pomiędzy jabłkami a gruszkami nie stanowi cechy wspólnej i świadczącej o podobieństwie. Dostrzeżenie tak występującego związku przez odbiorców znaku towarowego wymagałoby szczegółowej analizy i świadomości biologicznego pokrewieństwa tych owoców, a sporne znaki towarowe nie odwołują się w żaden sposób do wspomnianej okoliczności, więc pozostaje ono bez wpływu na odbiór znaku towarowego.

Podsumowanie 

W niniejszej sprawie w ocenie Sądu sporne znaki towarowe nie wykazują podobieństwa na płaszczyźnie wizualnej ani na płaszczyźnie koncepcyjnej. Co więcej, w ocenie Sadu na obydwu płaszczyznach zachodzą różnice na tyle wyraźne i uzasadnione, że Sąd Unii Europejskiej stwierdził nieważność decyzji Piątej Izby Odwoławczej EUIPO z dnia 18 stycznia 2017 r., pozostawiając jednocześnie EUIPO sprawę do ponownego rozpatrzenia.