Sąd Najwyższy w sprawie dopuszczalności prowadzenia sprzedaży w niedzielę niehandlową 

Stosowanie ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz.U. z 2018 r. poz. 305 t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 466, zwana dalej „ustawą o ograniczeniu handlu”), wciąż budzi wiele wątpliwości interpretacyjnych. 

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 2 ustawy o ograniczeniu handlu przeważająca działalność oznacza rodzaj przeważającej działalności wskazany we wniosku o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej, o której mowa w ustawie z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej

Ograniczenie handlu w niedziele – zasada i dopuszczalne odstępstwa

Zgodnie z art. 5 ustawy o ograniczeniu handlu w placówkach handlowych zakazane są handel oraz wykonywanie czynności związanych z handlem (art. 5 pkt 1); powierzanie pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania pracy w handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem (art. 5 pkt 2).

Powyższą zasadę modyfikuje art. 6 ustawy o ograniczeniu handlu , stanowiący wyczerpujący katalog przypadków, w których zakaz, o którym mowa w art. 5 ustawy o ograniczeniu handlu nie obowiązuje. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 6 obejmuje on placówki handlowe, w których przeważająca działalność polega na handlu prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych i zakładów wzajemnych.

Rozstrzygnięcie sądu rejonowego 

Sąd Rejonowy w Giżycku uznał przedsiębiorcę za winną popełnienia dwóch wykroczeń polegających na tym, że będąc osobą reprezentującą spółkę wbrew zakazowi handlu powierzyła w tych dniach wykonywanie pracy w handlu 15 osobom zatrudnionym na umowę zlecenie w sklepach. Sąd wyznaczył za to karę grzywny w wysokości 3 tys. zł. 

Obwiniona wskazywała, że sprzedaż wyrobów tytoniowych widnieje we wpisie do Krajowego Rejestru Sądowego jako przeważająca w działalności spółki, a zakaz handlu w niedzielę nie dotyczy sklepów, które należą do reprezentowanej przez nią spółki, ponieważ od początku przeważającą działalnością była tam sprzedaż papierosów.

Sąd Rejonowy ocenił wyjaśnienia obwinionej jako linię obrony niezgodną z obowiązującymi przepisami. Zdaniem sądu rejonowego ustawa o ograniczeniu handlu w niedziele nie pozwalała na interpretację prezentowaną przez obwinioną, a gdyby każdy przedsiębiorca interpretował przepisy ustawy w ten sposób, to wszystkie sklepy spożywcze, w których jest nawet niewielka sprzedaż wyrobów tytoniowych, byłyby otwarte w dni objęte zakazem handlu.

Obwiniona wnosi apelację – sąd okręgowy powziął wątpliwości co do wykładni ustawy

Obwiniona zakwestionowała rozstrzygnięcie sądu rejonowego i wniosła apelację, a sprawa zawisła przed Sądem Okręgowym w Olsztynie (sygn. akt VII Ka 799/18).

W toku postępowania, w dniu 31 sierpnia 2018 r., Sąd Okręgowy w Olsztynie wystąpił do Sądu Najwyższego o rozstrzygniecie zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy, mające na celu rozwiązanie wątpliwości powstałych na kanwie stosowania art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy o ograniczeniu handlu. 

Sąd Okręgowy zadał następujące pytanie: „Czy przeważająca działalność, o której jest mowa w art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele 
i święta oraz niektóre inne dni (Dz. U. z 2018 r., poz. 305), to działalność polegająca łącznie na handlu prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych i zakładów wzajemnych czy też wystarczające jest, aby była to przeważająca działalność mająca za przedmiot tylko jeden ze wskazanych tam asortymentów?".

Sąd Najwyższy rozwiewa wątpliwości 

Sąd Najwyższy w dniu 19 grudnia 2018 r. podjął uchwałę (sygn. akt I KZP 13/18) i stanął na stanowisku, że „przeważająca działalność”, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy o ograniczeniu handlu, to działalność dotycząca handlu łącznie prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych i zakładów wzajemnych, jak i taka działalność, która za swój przedmiot ma tylko jeden ze wskazanych 
w tym przepisie asortymentów. 

Sąd Najwyższy podkreślił także w uzasadnieniu uchwały, że zgodnie z treścią art. 6 ust. 2 ustawy o ograniczeniu handlu przeważająca działalność oznacza rodzaj przeważającej działalności wskazany we wniosku o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej, o której mowa w ustawie z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (numer identyfikacyjny REGON), a działalność wymieniona w art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy o ograniczeniu handlu ma być przeważająca nad inną prowadzoną działalnością handlową, niewymienioną w tym punkcie.

Sąd Okręgowy w Olsztynie uniewinnia przedsiębiorcę

Sąd Okręgowy w Olsztynie, mając na uwadze pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale, wskazał że „przeważająca działalność” oznacza rodzaj przeważającej działalności wskazany we wniosku o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej. 

Za błędną i niedopuszczalną uznał olsztyński sąd okręgowy wykładnię rozszerzająca i umożliwiająca rozszerzenie rozumienia pojęcia „przeważającej działalności” poprzez odwoływanie się do innych aktów prawnych używających tożsamego pojęcia czy też do potocznego jego rozumienia. W ocenie sądu wskazana na gruncie omawianej ustawy legalna definicja w sposób jednoznaczny przesądza, że podmiot składający wniosek do krajowego rejestru określa „przeważającą działalność”. 

Sąg Okręgowy w Olsztynie zastrzegł, że choć powyższy wniosek może budzić wątpliwości w zakresie możliwej dowolności, to jednak na gruncie prawa i stosowania tzw. definicji legalnych nie może zostać zakwestionowany, albowiem w przypadkach przepisów szczególnych nie jest dopuszczalna interpretacja rozszerzająca – zwłaszcza na gruncie prawa karnego i to na niekorzyść obwinionej.

W konsekwencji olsztyński sąd okręgowy uznał więc, że obwiniona nie naruszyła ustawy o ograniczeniu handlu i zmienił zaskarżony wyrok, uniewinniając obwinioną od popełnienia zarzucanych jej czynów.