Ustawodawca zmienił przepis art. 55 kodeksu postępowania karnego, który obecnie brzmi: W razie powtórnego wydania postanowienia o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania w wypadku, o którym mowa w art. 330 § 2, pokrzywdzony może w terminie miesiąca od doręczenia mu zawiadomienia o postanowieniu prokuratora nadrzędnego o utrzymaniu w mocy zaskarżonego postanowienia wnieść akt oskarżenia do sądu, dołączając po jednym odpisie dla każdego oskarżonego oraz dla prokuratora.
Z uzasadnienia ustawy wynika, że wskazane rozwiązanie ma na celu usunięcie ewentualnych błędów formalnych lub merytorycznych wydanego postanowienia
Ustawodawca przywrócił regulacje umożliwiające prokuratorowi nadrzędnemu kontrolę nad prawidłowością decyzji prokuratora niższego rzędu dotyczącej ponownej odmowy wszczęcia lub umorzenia postępowania przygotowawczego.
Z uzasadnienia ustawy wynika, że wskazane rozwiązanie ma na celu usunięcie ewentualnych błędów formalnych lub merytorycznych wydanego postanowienia. Prokurator nadrzędny powinien zwrócić uwagę na fakt uwzględnienia przez prokuratora wytycznych sądu uchylającego poprzednie postanowienie, tak aby mogły być one wyeliminowane (bądź zrealizowane) na etapie postępowania przygotowawczego.
Powyższe miałoby zgodnie z twierdzeniem ustawodawcy wkluczyć „niezasadne” wnoszenie subsydiarnych aktów oskarżenia przez osoby pokrzywdzone. Ustawodawca wyszedł z założenia, że kontrola wydanego postanowienia przez organ nadrzędny, który z racji pełnienia funkcji nadzorczych ma możliwość oceny zasadności wydanego postanowienia. W ostateczności przy wywiedzeniu odmiennych wniosków daje możliwość wniesienia aktu oskarżenia do sądu przez samego prokuratora.
Kolejną zmianą w zakresie subsydiarnego aktu oskarżenia jest dodanie do art. 55 kodeksu postepowania karnego przepisu § 2a, zgodnie z którym o wniesieniu subsydiarnego aktu oskarżenia sąd ma zawiadamiać innych znanych mu pokrzywdzonych. Ustawodawca chce w ten sposób zapewnić faktyczną możliwość przyłączenia się do postępowania innego pokrzywdzonego tym samym czynem.
Ustawodawca zmodyfikował zdanie 3 w art. 55 § 4 kodeksu postępowania karnego, w którym to przepisie wskazał, że cofnięcie aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego jest dopuszczalne jedynie za zgodą pokrzywdzonego, który wniósł akt oskarżenia, a w razie przyłączenia się do postępowania pokrzywdzonego, o którym mowa w § 3 (inni pokrzywdzeni tym samym czynem, którzy przyłączyli się do spraw) – również tego pokrzywdzonego. Tę zmianę należy ocenić bardzo pozytywnie z uwagi na fakt, że dotychczas możliwość cofnięcia subsydiarnego aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego była dopuszczalna jedynie za zgodą pokrzywdzonego, który wniósł akt oskarżenia.
Teraz ustawodawca nie różnicuje uprawnień procesowych pokrzywdzonych tym samym czynem w uzależnieniu od tego, który z nich wniósł subsydiarny akt oskarżenia. Zmiana ta jest istotna o tyle, że każdy pokrzywdzony, niezależnie od tego czy wniósł subsydiarny akt oskarżenia, czy jedynie przyłączył się do oskarżenia, winien mieć takie same uprawnienia procesowe.
Autor: Sylwia Jaszczuk, adwokat, współpracownik Russell Bedford Poland
