Russell Bedford jest kancelarią pierwszego wyboru, jeśli chodzi o dochodzenie odszkodowań dla przedsiębiorców skrzywdzonych przez decyzje rządu w sprawie ochrony przed skutkami pandemii. W przypadku gdy zechcecie państwo podjąć kroki prawne w tym zakresie – zapraszamy do kontaktu. Przeanalizujemy sytuację przedsiębiorstwa i opracujemy indywidualny plan pomocy
W początkowym etapie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego, a następnie stanu epidemicznego, nawet Minister Zdrowia nie wypowiadał się pozytywnie w zakresie obowiązku powszechnego noszenia maseczek, natomiast w chwili obecnej większość społeczeństwa przestrzega zarówno obowiązku noszenia maseczek, jak i rękawiczek. Pojawia się tu pytanie, czy przykładowo konieczne było całkowite zamykanie salonów kosmetycznych i fryzjerskich, zamiast wprowadzenia od razu obowiązkowych maseczek, rękawiczek, dezynfekcji po każdym kliencie i przebywania w danym salonie określonej, minimalnej liczby osób, tj. jednego klienta i osoby świadczącej usługę.
Po dokładnej analizie tego czy możliwe było jednak bezpieczne świadczenie usług zamiast zakazu, czy też znaczącego ograniczenia ich świadczenia, można dojść do wniosku, że decyzje rządzących niekoniecznie były trafione w przypadku każdej z branż i w konsekwencji pojawia się pytanie kto powinien odpowiedzieć za poniesioną przez przedsiębiorcę szkodę.
Przedsiębiorca, który uważa, że z powodu zakazów i obostrzeń wprowadzonych w związku z COVID-19 poniósł szkodę, może rozważyć żądanie odszkodowania od Skarbu Państwa za działanie lub zaniechanie legislacyjne. Zaniechania legislacyjnego ustawodawcy można upatrywać w braku wprowadzenia przez rząd stanu nadzwyczajnego – stanu klęski żywiołowej, ponieważ wówczas możliwe byłoby skorzystanie z przepisów ustawy z dnia 22 listopada 2002 r. o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela. Należy jednak wskazać, że powyższa ustawa dotyczy możliwości uzyskania odszkodowania wyłącznie za straty majątkowe powstałe w następstwie ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu nadzwyczajnego, czyli np. w następstwie ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej. Straty oznaczają jedynie to co faktycznie zostało utracone, wydane, co „wyszło z majątku” poszkodowanego (tzw. damnum emergens), nie zaś to, co teoretycznie możliwe było do uzyskania jako zarobek, korzyść (tzw. lucrum cessans).
Brak wprowadzenia stanu wyjątkowego nie przesądza jednak o możliwości dochodzenia odszkodowania od Skarbu Państwa. Przykładowo nawet bez wprowadzenia stanu wyjątkowego – które to wprowadzenie nie jest bezwzględnym obowiązkiem, a tylko możliwością dla rządzących – nie wykluczone jest twierdzenie, że działania lub zaniechania władzy były bezprawne i spowodowały szkodę. Można tutaj rozpatrywać także wydania odpowiednich aktów prawnych w określonym czasie, np. że obostrzenia dla danej branży zniesiono zbyt późno w stosunku do innych branż i z takiego działania władzy publicznej przedsiębiorca upatruje szkody, ponieważ przykładowo nie zarobił tego, co mógł zarobić, gdyby obostrzenie zostało zniesione wcześniej.
Jeśli chcemy rozpatrywać możliwość dochodzenia odszkodowania, muszą zostać spełnione przesłanki ustawowe określone w kodeksie cywilnym, tj.:
- musi powstać szkoda w określonej wysokości (należy wykazać wysokość szkody i uzasadnić wyliczenie określonej kwoty stanowiącej szkodę),
- trzeba wykazać, że szkodę wywołało działanie lub zaniechanie działania organu administracji publicznej (np. wydanie lub brak wydania określonego aktu prawnego),
- należy wykazać związek przyczynowy pomiędzy powstałą szkodą a działaniem lub zaniechaniem działania przez organ administracji publicznej w zakresie obowiązku legislacyjnego.
