W ramach Tarczy 3.0., t.j. ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020r. poz. 875), która weszła w życie w dniu 16 maja 2020 r., ustawodawca postanowił o zniesieniu zawieszenia terminów procesowych, co zostało wprowadzone w ramach Tarczy Antykryzysowej – a konkretnie przepisu art. 15zzs ustawy z dnia 31 marca 2020 r.o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020r. poz. 568). Ustawa z dnia 31 marca 2020r. została ogłoszona i weszła w życie w tym samym dniu, tj. 31 marca 2020 r.
W sądach rozważane jest wprowadzenie zmianowego systemu pracy. Skutkowałoby to możliwością wyznaczania posiedzeń sądowych od godzin porannych około 8.00 do późnych godzin popołudniowych około 18.00, z przerwą na dezynfekcję budynku sądu.
Zgodnie z przepisem art. 46 pkt 20 ustawy z dnia 14 maja 2020 r. uchylono przepisy art. 15zzr i art. 15 zzs wprowadzone ustawą z dnia 31 marca 2020r. i stanowiące o zawieszeniu terminów przewidzianych przepisami prawa administracyjnego, oraz o zawieszeniu terminów procesowych w postępowaniach, a także zawieszeniu przedawnienia karalności czynu oraz przedawnienia wykonania kary.
W przepisie art. 68 ustawy z dnia 14 maja 2020r. wskazano, że:
- terminy przewidziane przepisami prawa administracyjnego, których bieg nie rozpoczął się na podstawie art. 15zzr ust. 1 ustawy z dnia 31 marca 2020r. – rozpoczynają bieg po upływie 7 dni od dni wejścia w życie ustawy z 14 maja 2020r.; ustawa z dnia 14 maja 2020r. weszła w życie 16 maja 2020r. (sobota), a zatem terminy rozpoczną bieg po 7 dniach od tej daty – mianowicie w sobotę 23 maja 2020r., która będzie pierwszym dniem liczenia terminu, a zatem nawet w przypadku terminu 7-dniowego, zakończy się on w dniu 29 maja 2020r. (piątek) i wówczas nie znajdzie zastosowania przepis art. 57 § 4 k.p.a.;
- terminy przewidziane przepisami prawa administracyjnego, których bieg uległ zawieszeniu na podstawie przepisu art. 15 zzr ustawy z dnia 31 marca 2020r., biegną dalej po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 14 maja 2010r. – czyli terminy zawieszone z dniem 31 marca 2020r. biegną dalej od dnia 23 maja 2020r.
Przykład:
Termin na wniesienie opłaty, złożenie wniosku o płatność - wynosił 7 dni od dnia 27 marca 2020r. – z dniem 31 marca 2020r. nastąpiło zawieszenie tego terminu. Zgodnie z art. 57 § 1 k.p.a.:
„Jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym zdarzenie nastąpiło. Upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu.”
- a zatem nie uwzględniając dnia 27 marca 2020 r. – z obowiązującego 7 dniowego terminu do dnia 31 marca 2020r. upłynęło 3 dni, a od dnia 23 maja 2020r. termin zaczyna biec dalej, co oznacza, że 23 maja 2020r. będzie 4 dniem, a w konsekwencji termin upłynie z dniem 26 maja 2020r. (ostatni dzień terminu).
- terminy w postępowaniach:
- sądowych, w tym sądowoadministracyjnych,
- postępowaniach egzekucyjnych,
- postępowaniach karnych,
- postępowaniach karnych skarbowych,
- postępowaniach w sprawach o wykroczenia,
- postępowaniach administracyjnych,
- postępowaniach i kontrolach prowadzonych na podstawie ustawy z dnia 29sierpnia 1997r. – Ordynacja podatkowa,
- kontrolach celno-skarbowych,
- postępowaniach w sprawach, o których mowa wart.15f ust.9 ustawy z dnia 19 listopada 2009r. o grach hazardowych (Dz.U. z2019r. poz.847 i1495 oraz z2020r. poz.284),10),
- innych,
których bieg nie rozpoczął się z dniem 31 marca 2020r. - rozpoczynają bieg po upływie 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 14 maja 2020r. – czyli rozpoczną bieg z dniem 23 maja 2020r. (7 dni od dnia ogłoszenia ustawy z 14 maja 2020r. - w dniu 16 maja 2020r.),
- z kolei terminy w wyżej wymienionych postępowaniach, których bieg uległ zawieszeniu z dniem 31 marca 2020r. – rozpoczną bieg dalej licząc od dnia 23 maja 2020 r.
O ile policzenie terminu wyznaczonego w dniach nie nastręcza trudności, o tyle w przypadku terminu liczonego w tygodniach, np. przy wnoszeniu apelacji, konieczne będzie „przeliczenie” terminów dwu lub trzy tygodniowego na dni i swoista „interpretacja” treści przepisu art. 112 k.c., który stanowi, że: „termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca”.
W sytuacji bowiem zawieszenia biegu terminu z dniem 31 marca 2020r. w większości przypadków nie będzie możliwe określenie terminu w tygodniach, tak, aby nazwą odpowiadał początkowemu dniowi terminu.
Przykład:
Wyrok sądu wraz z pisemnym uzasadnieniem w sprawie cywilnej został doręczony w dniu 20 marca 2020 r. (piątek). Przedłużono termin na sporządzenie pisemnego uzasadnienia, a zatem zgodnie z przepisem art. 369 § 1(1) termin na wniesienie apelacji wynosi 3 tygodnie. W razie braku zawieszenia z powodu COVID-19 upłynąłby w dniu 10 kwietnia 2020 r. (piątek).
Jednak w tzw. międzyczasie z dniem 31 marca 2020r. nastąpiło zawieszenie biegu terminu do wniesienia apelacji. Termin znowu rozpocznie bieg z dniem 23 maja 2020 r. Powyższe oznacza, że jako termin 3 tygodniowy należałoby uznać 21 kolejnych dni, z których 10 upłynęło od 21 do 30 marca 2020r., zaś od dnia 23 maja 2020r. do 2 czerwca 2020r. upłynie kolejnych 11 i w konsekwencji z dniem 2 czerwca 2020r. upłynie termin na wniesienie apelacji (będzie to jednak wtorek, a nie piątek).
Skutkiem zniesienia zawieszenia terminów postępowań będzie wznowienie działalności sądów. Przywrócone zostały posiedzenia jawne z udziałem stron i świadków. W ramach Tarczy 3.0 wskazano jednak także na możliwość odbywania rozpraw na odległość.
Najprawdopodobniej w pierwszej kolejności będą odbywały się posiedzenia w sprawach pilnych w rozumieniu przepisu art. 14a ust. 4 ustawy z dnia 31 marca 2020 r., które nie mogły odbyć się w trakcie stanu epidemii. Ponadto zgodnie z przepisem art. 14a ust. 9 ustawy z 31 marca 2020 r.: „Prezes właściwego sądu może zarządzić rozpoznanie każdej sprawy jako pilnej, jeżeli jej nierozpoznanie mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego, albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną, a także gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości.”
Można sobie zatem wyobrazić złożenie wniosku o rozpoznanie sprawy jako pilnej. W zaistniałej rzeczywistości bardzo wiele spraw stało się niezwykle istotnych dla przedsiębiorców i brak ich niezwłocznego rozpoznania może grozić niepowetowaną szkodą.
W sądach rozważane jest wprowadzenie zmianowego systemu pracy. Skutkowałoby to możliwością wyznaczania posiedzeń sądowych od godzin porannych około 8.00 do późnych godzin popołudniowych około 18.00, z przerwą na dezynfekcję budynku sądu. Pomysł zasługuje na uwagę i aprobatę przynajmniej przez pierwszych kilka miesięcy powrotu w miarę możliwości do stanu sprzed 16 marca 2020 r. Jest również dobrym rozwiązaniem na przyszłość, gdyby konieczne było zmaganie się z tzw. drugą czy trzecią falą wirusa. Praca zmianowa pracowników administracyjnych sądów i rozłożenie posiedzeń sądowych na cały dzień mogłoby usprawnić działanie wymiaru sprawiedliwości i nie odbiegałoby od standardów pracy w wielu zawodach. Nie byłoby też konieczności całkowitego zamrażania życia społeczno-gospodarczego – co, jak pokazuje rzeczywistość, ma niezwykle negatywne skutki w szczególności dla przedsiębiorców i gospodarki.
Autor:
Aleksandra Księżyk – radca prawny, Dyrektor Działu Prawnego w Warszawie Kancelarii Russell Bedford Dmowski i Wspólnicy Kancelaria Adwokacka sp. k.
