Trybunał orzekł, że Sejm nie dochował trybu wymaganego przepisami prawa do uchwalenia ustawy z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, dlatego też uzasadnia to stwierdzenie niezgodności tej ustawy z zasadą legalizmu, która zobowiązuje Sejm i jego organy do działania na podstawie i w granicach wyznaczonych przepisami regulaminu sejmu, podczas realizacji funkcji ustawodawczej (art. 7 i art. 112 w związku z art. 119 ust. 1 Konstytucji).
Trybunał Konstytucyjny podzielił zdanie Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej i orzekł niezgodność całej ustawy z Konstytucją RP
Ustawa z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw została przez Sejm uchwalona w trzech czytaniach w ciągu dwóch dni, z pominięciem wszelkich procedur do rozpatrywania projektów kodeksowych, o których mowa w art. 87 ust. l regulaminu Sejmu.
Sejm rozpoczął prace w dniu 14 maja 2019 roku, aby zakończyć je w dniu 16 maja 2019 roku. Takie tempo prac jest niezgodne z Regulaminem Sejmu, który wprost w art. 95 nakazuje, że: drugie czytanie projektu, o którym mowa w art. 87 (bieg projektu kodeksu, zmian kodeksu, ust. 1) może odbyć się nie wcześniej niż czternastego dnia od dnia doręczenia posłom sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej.
Wskazać należy, że Ustawa z dnia 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, zawiera szereg szczególnych i bardzo istotnych zmian, nad którymi powinna pochylić się odpowiednia komisja. Do takich zmian należą między innymi: wprowadzenie bezwzględnego dożywocia (bez możliwości ubiegania się o przedterminowe warunkowe zwolnienie), podwyższenie kar w wielu przestępstwach, zmiany w zakresie orzekania kary grzywny i ograniczenia wolności (ograniczenie swobody orzeczniczej sędziego w ramach tzw. sędziowskiego wymiaru kary, które jednoznacznie wskazują, że sąd wymierza karę według swojego uznania), podwyższenie odpowiedzialności karnej za przestępstwo popełnione w ramach tzw. czynu ciągłego, czy zmianę w zakresie orzekania kary ograniczenia wolności i grzywny zamiast kary pozbawienia wolności oraz wprowadzenie kradzieży zuchwałej (trzy ostatnie zmiany w kodeksie karnym zostały wprowadzone Ustawą z dnia 19 czerwca 2020 roku o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (tzw. „Tarcza 4.0”).
W związku z tym wnioskiem z dnia 28 czerwca 2019 roku Prezydent skierował ustawę do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie jej zgodności z Konstytucją.
Prezydent w jednym z argumentów wskazał wprost, że: Zastosowanie zwykłego trybu ustawodawczego, w którym pierwsze czytanie projektu zmiany kodeksu odbyło się̨ następnego dnia po wniesieniu projektu ustawy, a drugie czytanie – następnego dnia po sporządzeniu przez Komisję Ustawodawczą sprawozdania, w połączeniu z przedstawioną argumentacją oraz ścisłym związkiem i bezpośrednim wpływem uchybienia regulaminowemu trybowi postepowania z projektami zmian w kodeksach na ocenę̨ zgodności zaskarżonej ustawy z Konstytucją, uzasadnia wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o dokonanie kontroli konstytucyjności ustawy.
Trybunał Konstytucyjny podzielił zdanie Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej i orzekł niezgodność całej ustawy z Konstytucją RP.
Powyższy wyrok ma znaczenie w kontekście zmian w kodeksie karnym wprowadzonych w tzw. „Tarczy 4.0” (wprowadzenie kradzieży zuchwałej, zmiana w zakresie orzekania kary ograniczenia wolności i grzywny zamiast kary pozbawienia wolności, podwyższenie odpowiedzialności karnej za przestępstwo popełnione w ramach tzw. czynu ciągłego oraz zmiany w zakresie orzekania kary łącznej), tj. czy w związku z orzeczeniem niezgodności całości ustawy zmieniającej kodeks karny z Konstytucją, zmiany wprowadzone w „tarczy 4.0” powinny obowiązywać – biorąc pod uwagę obecny wyrok Trybunału Konstytucyjnego i niezachowanie trybu kodeksowego do uchwalania zmian w kodeksach.
Trybunał Konstytucyjny sygn. akt Kp 1/19
Autor: Sylwia Jaszczuk, adwokat, współpracownik Russell Bedford Poland
