Nowelizacja ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego zaskarżona do Trybunału Konstytucyjnego

Nowelizacja prawa o kształtowaniu ustroju rolniczego została zaskarżona do Trybunału Konstytucyjnego przez Rzecznika Praw Obywatelskich, który dostawał liczne skargi od obywateli. Główny zarzut dotyczy łamania konstytucyjnie gwarantowanych praw właścicieli nieruchomości

Nowelizacja prawa o kształtowaniu ustroju rolniczego została zaskarżona do Trybunału Konstytucyjnego przez Rzecznika Praw Obywatelskich, który dostawał liczne skargi od obywateli. Główny zarzut dotyczy łamania konstytucyjnie gwarantowanych praw właścicieli nieruchomości. Problematyka własności jest nieustannie przedmiotem orzeczeń sądów. Konstytucja RP zawiera co prawda zapisy o ochronie własności, jednak są to stwierdzenia ogólne i otwierające furtkę zmianom w stylu przytoczonej na wstępie nowelizacji. Art. 64. Konstytucji RP „Prawo własności” zaznacza, że „własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności”. Ustawodawca skorzystał z tak ogolnikowego zapisu, znacząco ograniczając prawo własności, ale jednocześnie stworzył prawo, które stoi w sprzeczności z prawem własności, stanowiącym, że: „w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą”. (Art. 140. Dz.U.2018.0.1025 t.j. - Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny).

Kierując się nowelizacją przepisów, które stwierdzają, że z zapisów art. 2b ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, może zwolnić jedynie sąd w szczególnych, losowych przypadkach, notariusze odmawiali rolnikom zgody na przekazanie dzieciom ziemi kupionej w części już po 30.04.2016 r. Żądali w takich przypadkach zezwolenia sądu. Sąd okręgowy, do którego złożył odwołanie na decyzję notariusza jeden z właścicieli ziemi, skierował pytanie prawne do Sądu Najwyższego, a ten w uchwale podjętej 7 września 2018 r. (sygn. II CZP 32/18), orzekł, że „do osoby, na której rzecz przysądzono własność nieruchomości rolnej, w toku egzekucji sądowej z nieruchomości wszczętej przed dniem 30 kwietnia 2016 r., nie stosuje się ograniczeń wynikających z art. 2b ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego”. Stanowisko takie popiera RPO, który stwierdził, że: „ochrona uczestników obrotu przed zmianą prawa następującą w toku realizowania procesów rozłożonych w czasie – w szczególności prowadzących do nabycia własności – jest przedmiotem gwarancji wyrażonych w art. 2 Konstytucji RP, zasady zaufania obywatela do państwa i tworzonego przez nie prawa oraz zasady poszanowania praw nabytych”.