Polityka rachunkowości według Krajowego Standardu Rachunkowości nr 7 – część pierwsza

Zgodnie z punktem 1.2. KSR nr 7, dokument ten określa:

„a) przesłanki zmian przyjętych przez jednostkę zasad (polityki) rachunkowości,

1. b) sposób ujmowania w księgach rachunkowych skutków zmian przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, korygowania błędów, w tym popełnionych w poprzednich latach obrotowych, ujmowania zmian wartości szacunkowych i uwzględniania zdarzeń, które nastąpiły po dniu bilansowym,
2. c) zakres ujawnianych w sprawozdaniu finansowym informacji o zmianach przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, skorygowaniu błędów popełnionych w poprzednich latach obrotowych, zmianach wartości szacunkowych i zdarzeniach następujących po dniu bilansowym,
3. d) sposób prezentacji w sprawozdaniach finansowych danych porównawczych zapewniający ich porównywalność. ”[2]

W dalszej części dokumentu można również przeczytać, iż zmiana polityki rachunkowości i poprawianie błędów może mieć wpływ na rozliczenia podatkowe oraz wysokość odroczonego podatku dochodowego; w związku z tym, iż są one omówione w Krajowym Standardzie Rachunkowości nr 2 „Podatek dochodowy”, nie są one przedmiotem omówienia w KSR nr 7. Dodatkowo KSR nr 7 nie dotyczy przedstawionych w art. 2 ust. 3 ustawy o rachunkowości jednostek sporządzających sprawozdania finansowe zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości, Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej oraz związanymi z nimi interpretacjami ogłoszonymi w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej.

Istotę polityki rachunkowości przedstawia art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości, zgodnie z którym zasady przyjęte przez daną jednostkę powinny dotyczyć przede wszystkim:

1. określenia roku obrotowego i wchodzących w jego skład okresów sprawozdawczych,
2. metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku finansowego,
3. sposobu prowadzenia ksiąg rachunkowych, w tym co najmniej:

- zakładowego planu kont, ustalającego wykaz kont księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej,

- wykazu ksiąg rachunkowych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera - wykazu zbiorów danych tworzących księgi rachunkowe na informatycznych nośnikach danych z określeniem ich struktury, wzajemnych powiązań oraz ich funkcji w organizacji całości ksiąg rachunkowych i w procesach przetwarzania danych,

- opisu systemu przetwarzania danych, a przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych przy użyciu komputera - opisu systemu informatycznego, zawierającego wykaz programów, procedur lub funkcji, w zależności od struktury oprogramowania, wraz z opisem algorytmów i parametrów oraz programowych zasad ochrony danych, w tym w szczególności metod zabezpieczenia dostępu do danych i systemu ich przetwarzania, a ponadto określenie wersji oprogramowania i daty rozpoczęcia jego eksploatacji,

4. systemu służącego ochronie danych i ich zbiorów, w tym dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych i innych dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów.

Jednocześnie, zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o rachunkowości, przyjęty dokument polityki rachunkowości należy „stosować w sposób ciągły, dokonując w kolejnych latach obrotowych jednakowego grupowania operacji gospodarczych, wyceny aktywów i pasywów, w tym także dokonywania odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych, ustalania wyniku finansowego i sporządzania sprawozdań finansowych tak, aby za kolejne lata informacje z nich wynikające były porównywalne. Wykazane w księgach rachunkowych na dzień ich zamknięcia stany aktywów i pasywów należy ująć w tej samej wysokości, w otwartych na następny rok obrotowy księgach rachunkowych.”. Zgodnie z punktem 3.2. KSR nr 7, jeżeli w przepisach o rachunkowości nie ma uregulowania zasad klasyfikacji, wyceny lub prezentacji danej transakcji, zdarzenia lub warunku, kierownik jednostki może korzystać z Krajowych Standardów Rachunkowości, albo w przypadku ich braku, z Międzynarodowych Standardów Rachunkowości. Stosowanie Krajowych Standardów Rachunkowości nie jest obligatoryjne.

KSR nr 7 w punktach od 3.3. do 3.5. przedstawia, co dana jednostka powinna określić w polityce rachunkowości. Są to:

1. przyjęte zasady klasyfikacji i grupowania zdarzeń gospodarczych do odpowiednich pozycji sprawozdania finansowego zgodnie z ich charakterem, jako składników aktywów i pasywów, przychodów i zysków lub kosztów i strat, bądź przepływów pieniężnych,
2. przyjęte metody wyceny aktywów i pasywów na moment początkowego ujęcia w księgach rachunkowych i na dzień bilansowy,
3. przyjęte metody ustalania wyniku finansowego,
4. przyjęty sposób prezentacji informacji w sprawozdaniu finansowym,
5. przyjęty sposób ustalania wartości szacunkowych, przykładowo: wartości godziwej, okresów lub stawek amortyzacyjnych lub umorzeniowych dla środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych.

Zasady i metody przedstawione w powyższych punktach od 1 do 4 muszą być stosowane w sposób ciągły.

Jednocześnie w przyjętej polityce rachunkowości można ustalić stosowanie uproszczeń dopuszczonych przepisami o rachunkowości, pod warunkiem, że nie wywiera to istotnie ujemnego wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego danej jednostki. Uproszczenia mogą polegać przede wszystkim na:

1. ustaleniu granicy ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środków trwałych bądź wartości niematerialnych i prawnych, poniżej której jednostka dokonuje (nie wcześniej niż w momencie oddania do używania) jednorazowego odpisu wartości tego rodzaju składników aktywów,
2. wycenie materiałów i towarów w cenie zakupu zamiast w cenie nabycia, a produkcji w toku – o przewidywanym czasie wykonania krótszym niż 3 miesiące – w wysokości bezpośrednich kosztów wytworzenia lub tylko materiałów bezpośrednich bądź niewycenianiu jej w ogóle,
3. nierozliczaniu przychodów i kosztów z tytułu wykonywanych długoterminowych niezakończonych usług, zgodnie z przepisami art. 34a i art. 34b ustawy o rachunkowości, jeżeli udział przychodów z niezakończonych usług na dzień bilansowy nie jest istotny w całości przychodów operacyjnych okresu sprawozdawczego.

_____________________________________________________

[1] W dalszej części tekstu wyrażenia „zasady rachunkowości” oraz „polityka rachunkowości” będą używane zamiennie.

[2] KSR nr 7, pkt 1.2.