Zmiany w ustawie Prawo upadłościowe - korzystne rozwiązania dla osób fizycznych i nie tylko. Część I

Ustawa zawiera istotne zmiany, które w założeniu projektodawców mają usprawnić postępowania i odciążyć sądy upadłościowe. Dziś przyjrzymy się zmianom dotyczącym osób fizycznych. 

Ogłoszenie upadłości w procedurze uproszczonej

Osobom fizycznym ustawodawca w Ustawie daje możliwość ogłoszenia upadłości osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej w uproszczonej procedurze bez wyznaczania sędziego – komisarza.

Rozwiązanie to jest stworzone przede wszystkim na potrzeby tych przypadków, gdy w masie upadłości brak jest znaczącego majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzycieli w drodze jego sprzedaży i wykonania planu podziału, albo w których nie przewiduje się powstania sporów dotyczących składu masy upadłości, wysokości zadłużenia, jego struktury lub trudności z likwidacją masy upadłości. 

Pozostałe zmiany, jak np. zgłoszenie wierzytelności do syndyka czy zmiany w zakresie nabycia przedsiębiorstwa upadłego, omówimy w kolejnym artykule. Zapraszamy do przeglądania aktualności na naszym portalu

Brak obowiązku badania przez sąd przesłanki zawinienia dłużnika w dopwoadzeniu do upadłości lub pogłębieniu stanu niewypłacalności

Ustawodawca postanowił także wprowadzić ujednolicenie celów i zasad postępowania upadłościowego zarówno dla osób fizycznych jak i dla pozostałych podmiotów. W tym celu, w zakresie osób fizycznych, zrezygnowano z obowiązku badania przez sąd zawinienia dłużnika w doprowadzeniu do upadłości lub pogłębieniu stanu niewypłacalności. Dotychczas przesłanka ta była obligatoryjnie brana pod uwagę przy rozpatrywaniu wniosku osób fizycznych. Obecnie ewentualne niewłaściwe zachowania dłużnika będą badane dopiero na etapie ustalenia planu spłat, a zatem wtedy, gdy o zachowaniach dłużnika będą mogli wypowiedzieć się także wierzyciele i wtedy podejmowana będzie decyzja, czy możliwa jest odmowa oddłużenia.

Powyższe rozwiązanie wzbudza kontrowersje, z uwagi na to, że możliwość oddłużenia będą miały także osoby, które mogły świadomie doprowadzić do stanu niewypłacalności albo – do jego pogłębienia. 

Jednak biorąc pod uwagę to, że badanie przesłanki doprowadzenia przez dłużnika do stanu niewypłacalności bądź jego pogłębienia było bardzo różnie oceniane w różnych sądach na terenie kraju, zmianę tą ostatecznie należy uznać za pozytywną. Za powyższą konkluzją przemawia okoliczność, że osoby fizyczne potrafią samodzielnie dochodzić swoich praw w różnym stopniu i skuteczności, czasem bez pomocy fachowej pomocy prawnej, stąd ustalanie już na początku postępowania czy dłużnik doprowadził bądź przyczynił się do pogłębienia stanu niewypłacalności było nie do końca słuszne i sprawiedliwe w perspektywie różnych orzeczeń sądów w całym kraju.

„Pre-pack” także dla osób fizycznych

Kolejną zmianą w stosunku do upadłości osób fizycznych jest możliwość skorzystania z tzw. opcji „pre-pack”, czyli szybkiej sprzedaży całego podlegającego egzekucji majątku w trybie przygotowanej likwidacji (art. 56a–56h Ustawy).

Zapewnienie mieszkania upadłemu i osobom pozostającym na jego utrzymaniu 

Ustawodawca zadbał w Ustawie o osoby fizyczne podlegające oddłużeniu i osoby pozostające na ich utrzymaniu w ten sposób, że analogicznie jak konsumenci nie zostaną pozbawieni mieszkania/możliwości jego zapewnienia. Mianowicie, zgodnie z nowym przepisem art. 342a Ustawy, jeżeli w skład masy upadłości osoby fizycznej wchodzi lokal mieszalny albo dom jednorodzinny, w którym zamieszkuje upadły, a konieczne jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, wówczas z sumy uzyskanej ze sprzedaży wydziela się kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od dwunastu do dwudziestu czterech miesięcy. 

Wyłączenie z masy upadłości kwot niezbędnych upadłemu i osobom pozostającym na jego utrzymaniu

W przepisie art. 63 dodano nowe ustępy 1a-1d, zgodnie z którymi do masy upadłości nie wchodzi część dochodu upadłego będącego osobą fizyczną odpowiadająca kwocie stanowiącej 150% kwoty określonej w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2019 r. poz. 1507 i 1622) albo art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, w przypadku, gdy na utrzymaniu upadłego pozostają inne osoby. Dodatkowo sędzia-komisarz może w inny sposób określić część dochodu niewchodzącą do masy, z uwagi na szczególne potrzeby upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym stan zdrowia. Powyższe oznacza, że w wyjątkowych sytuacjach, np. utrzymywania niepełnosprawnego członka rodziny wymagającego szczególnej opieki, rehabilitacji, leczenia, sąd może określić kwoty wyższe niż te wynikające ze wspomnianej ustawy o pomocy społecznej.

Ochrona praw byłego małżonka

Należy także zwrócić uwagę na nowy przepis art. 125 ust. 3 Ustawy, który stanowi o tym, że przepis ustępu 1 przepisu art. 125 stosuje się odpowiednio, gdy rozdzielność majątkowa powstała z mocy prawa w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w wyniku rozwodu, separacji albo ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków, chyba że pozew lub wniosek w sprawie został złożony co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Rozwiedziony małżonek upadłego albo małżonek upadłego może w drodze powództwa lub zarzutu żądać uznania rozdzielności majątkowej za skuteczną w stosunku do masy upadłości, jeżeli w chwili powstania rozdzielności majątkowej nie wiedział o istnieniu podstawy do ogłoszenia upadłości, a powstanie rozdzielności majątkowej nie doprowadziło do pokrzywdzenia wierzycieli. Powództwo wnosi się do sądu upadłościowego. Sąd może zabezpieczyć powództwo przez ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania mienia, które stanowiło majątek wspólny małżonków.

Powyższa zmiana w art. 125 ust. 3 Ustawy umożliwia obronę byłego małżonka albo małżonka upadłego przed objęciem masą upadłości majątku, który w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości przestał być majątkiem wspólnym w wyniku rozwodu, separacji lub ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków.

Zapobieganie nadużyciom przy umowach dotyczących podwyższenia alimentów

Z kolei zmiana w art. 144 Ustawy poprzez dodanie nowego ustępu 4 ma na celu wprowadzenie możliwości żądania przez syndyka zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego powinno przeciwdziałać potencjalnym nadużyciom ze strony upadłego i jego wierzycieli uprzywilejowanych w relacji do pozostałych wierzycieli. W ten sposób syndyk będzie mógł skutecznie podjąć starania o korektę decyzji ustalających zobowiązania alimentacyjne, które przy ich podejmowaniu mogły nie uwzględniać złożoności sytuacji upadłego i jego ogólnego stanu zadłużenia. 

Pozostałe zmiany, jak np. zgłoszenie wierzytelności do syndyka czy zmiany w zakresie nabycia przedsiębiorstwa upadłego omówiliśmy w kolejnym artykule TUTAJ Zapraszamy do przeglądania aktualności na naszym portalu.